Toυ Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Πριν τρία χρόνια, ο Πρόεδρος της ΓΚΑΖΠΡΟΜ Αλεξέι Μίλερ ήρθε στην Αθήνα για να μας πει ότι, όταν τελειώσει η τωρινή σύμβαση για το αέριο, θα προμηθεύονται όλες τις ποσότητες μέσω Τουρκίας. Ο Μεσούτ Γιλμάζ, σε συμμαχία με την ιταλική ΕΝΙ, είχε φροντίσει να κατεβάσει έναν υποθαλάσσιο αγωγό μέσω Μαύρης Θάλασσας, ανακουφίζοντας τους Ρώσους από το ουκρανικό made in USA εμπόδιο. O Γιλμάζ πλήρωσε την «αποκοτιά» του, η Τουρκία όμως απέκτησε τον αγωγό. Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις, και με τους ισλαμιστές και με τους κεμαλιστές, έπιαναν ιστορικό ζενίθ.
Μερικούς μήνες αργότερα, η Ντόρα Μπακογιάννη κουβέντιαζε με την παρέα της στο ξενοδοχείο Μεζντουναρόντναγια της Μόσχας. Κάποιος, γνώστης των συνομιλιών Μίλερ, τη ρώτησε: «Γιατί δεν φτιάχνετε έναν αγωγό αερίου παράλληλο του Μπουργκάς/Αλεξανδρούπολη?». Η Υπουργός έδειχνε τότε να ενδιαφέρεται κυρίως για το θαλασσίως μεταφερόμενο υγροποιημένο και πεπιεσμένο αέριο.
Η ιδέα όμως τράβηξε την προσοχή του Κώστα Καραμανλή και του Κάρολου Παπούλια. Το ίδιο και του δραστήριου Ρώσου Πρέσβη Αντρέι Βντόβιν, που αναζητούσε εκείνη την εποχή «υλικό» περιεχόμενο για τον τόσο παθιασμένο, πλην «πλατωνικό» έρωτα της Ελλάδας με τη Ρωσία, έψαχνε να μετασχηματίσει την ιδεολογική σε στρατηγική σχέση. Από όλα αυτά γεννήθηκε η ιδέα του αγωγού Σάουθστρημ, ενός από τους στρατηγικότερους στον κόσμο. Παρακάμπτει και την Ουκρανία και την Τουρκία, επιτρέποντας τον απευθείας εφοδιασμό της Ευρώπης με ρωσικό αέριο. Και φυσικά παρακάμπτει και τον υπόγειο αμερικανικό πόλεμο, δια του «τηλεχειρισμού» της Νέας Ευρώπης...
Εκτός του Σάουθστρημ, μπήκε στα σκαριά και ένα πρόγραμμα εξοπλιστικής συνεργασίας.
‘Όταν έμαθαν τα νέα, στην Ουάσιγκτον χτύπησε συναγερμός σε Πεντάγωνο, Στέητ Ντηπάρτμεντ, CIA και NSC. Ο αμερικανός Πρέσβης στην Αθήνα Τσαρλς Ρις ήταν ο πρώτος που την πλήρωσε: Μετατέθηκε δυσμενώς στη Βαγδάτη, σε θέση αναντίστοιχη με τον βαθμό του. Στη συνέχεια άρχισε η κάθε είδους και μορφής επίθεση εναντίον των προσώπων-φορέων και οπαδών της ελληνορωσικής προσέγγισης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων (Σόρος, Μπρεζίνσκι κλπ.) χαραλκτήρισαν την Ελλάδα και τον Παπαδόπουλο στην Κύπρο «Δούρειους ‘Ιππους» της Ρωσίας. Την ίδια ώρα ο Πούτιν παρασημοφορούσε τον ‘Ελληνα Υπουργό Ανάπτυξης Δημήτρη Σιούφα και τον Πρέσβη του στην Αθήνα, σε μια σαφή εκδήλωση της μεγάλης σημασίας που απέδωσε στον Σάουθστρημ και στην όλη συνεργασία με την Ελλάδα.
Αν για την Αθήνα, η ελληνορωσική προσέγγιση είναι η μόνη σήμερα διαθέσιμη σοβαρή εναλλακτική πολιτική απέναντι στις αμερικανικές πιέσεις και την υποστήριξη της Ουάσιγκτον προς την ‘Αγκυρα, αν είναι ζήτημα στοιχειώδους εθνικής ασφάλειας να μην εισάγει όλο το αέριό της από έναν δυνητικό έστω αντίπαλο, όπως η Τουρκία, και να διαφοροποιήσει κάπως τους στρατιωτικούθς εξοπλισμούς της, για την Αμερική τα πολλά «πάρε-δώσε» με τη Μόσχα είναι casus belli. Τη διαχρονική «στρατηγική εξίσωσή» μας την διατύπωσε από το 1844 ο Βρετανός Πρέσβης Σερ Λάιονς, σε ένα υπόμνημα: «Μια ανεξάρτητη Ελλάδα είναι παραλογισμός. Η Ελλάδα θα είναι είτε ρωσική, είτε αγγλική. Κι αφού δεν πρέπει να είναι ρωσική, θα είναι αγγλική». Το ενδεχόμενο να υπάρξει μια στενότερη ελληνορωσική σχέση προκαλεί πάντα σχεδόν υστερία σε Αμερικανούς, που συχνά μας κατατάσσουν σε έναν όχι φιλικό «ορθόδοξο» κόσμο!
Ο Καραμανλής είχε δίκηο στη ρώσικη πολιτική του - πολιτική σχεδόν φορσέ για τη χώρα. Αλλά το παιχνίδι είναι «χοντρό» και πρέπει να μπορείς να το παίξεις. Αν μη τι άλλο, πρέπει τουλάχιστο να συμφωνεί το ... Υπουργείο Εξωτερικών σου! Η Κυρία Μπακογιάννη δεν ήταν αυτής της σχολής, όπως φάνηκε καθαρά στην περίπτωση της αντιβαλλιστικής άμυνας (και, λένε οι κακές γλώσσες, με τα τωρινά μπλεξίματα με Γεωργιανούς και Ρώσους στον ΟΑΣΕ). Η ελληνική κυβέρνηση ανοίχτηκε σε μια τολμηρή πολιτική, χωρίς καν την αναγκαία εσωτερική ενότητα και χωρίς ίσως να έχει ακριβώς προβλέψει τις συνέπειες.
Αντιμέτωπος με πίεση, ο Πρωθυπουργός έκανε δύο λάθη στο σκάκι, υποστηρίζουν συνεργάτες του: ξόδεψε το πολυτιμότερο μέρος του ηθικο-πολιτικού κεφαλαίου του, υπερασπιζόμενος μη υπερασπίσιμους "αξιωματικούς" (Βουλγαράκη και Ρουσόπουλο), ενώ δεν υπερασπίστηκε αυτούς που υλοποιούσαν τις πολιτικές του, εκτιμώντας, εσφαλμένα, ότι η «θυσία» τους θα κατεύναζε το «θηρίο». Από τον Νοέμβριο, φάνηκε να αποδέχεται την εισήγηση του ΥΠΕΞ ότι έχει σημασία να τα φτιάξουμε με τον Ομπάμα και ας πάνε πίσω τα ρωσικά. Μάταια ο Ρώσος Πρέσβης ολόκληρο το φθινόπωρο, αναζητούσε απάντηση στο γιατί δεν προχωράνε οι εξοπλιστικές συμφωνίες. Οι αρμόδιοι δεν τούβγαιναν στο τηλέφωνο!!!... Κάμποσοι «αναλυτές» των media, που υμνούσαν την ελληνορωσική προσέγγιση, ανακάλυψαν ξαφνικά τη σημασία της «διαφοροποίησης» των πηγών ενεργειακής προμήθειας.
Μετά, άρχισαν οι αλλαγές στα πρόσωπα. Ο κ. Φώλιας, που, λένε οι κακές γλώσσες, δεν αντιλήφθηκε ακριβώς τι του είπε ο Πρέσβης Σπέκχαρτ «ανασχηματίστηκε» και στη θέση του μπήκε ο νεοφιλελεύθερος φίλος της Υπουργού Εξωτερικών κ. Χατζηγάκης, οπαδός των εναλλακτικών προς τον Σάουθστρημ αγωγών. Θεωρούμενος από πολλούς ως αρχιτέκτων της ελληνορωσικής σχέσης και από τους σοβαρότερους διπλωμάτες μας, ο Κωνσταντίνος Μπίτσιος πήρε μετάθεση δια προαγωγής από το διπλωματικό γραφείο του Πρωθυπουργού. Ο Πρέσβης στη Μόσχα κ. ΚΛης, συνταξιοδοτήθηκε.
Στη Μόσχα υπήρχε ακόμα ένας διπλωμάτης στον οποίο είχε ανατεθεί η στενή παρακολούθηση των ενεργειακών θεμάτων και έγραφε κάθε τόσο υπομνήματα για ενημέρωση της Αθήνας. Επρόκειτο μάλλον περί παράφρονος, αφού έκανε συστηματικά τη δουλειά του, την οποία φαινόταν και να αγαπάει, ενημερωνόταν για τη βιβλιογραφία και είχε και το θάρρος της άποψής του! Οι συνάδελφοί του είχαν εντυπωσιασθεί από την αναλυτικότητα των δεδομένων που παρέθετε στις εκθέσεις του και από την ποιότητα και διάρθρωση των επιχειρημάτων του, που, ως γνωστόν, δεν είναι το δυνατό σημείο ούτε του κράτους μας, ούτε καν των πανεπιστημίων μας. Κείμενά του δημοσίευσε επανειλημμένα το ΚΑΣ του ΥΠΕΞ στο δελτίο του, ενώ μια εξαιρετική εργασία του δημοσιεύτηκε επίσης στο περιοδικό «Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική» (τεύχος 10, Απρίλιος - Ιούνιος 2008). ‘Όπως μπορεί να διαπιστώσει ο είναι μία από τις ελάχιστες, καλύτερες και πιο τεκμηριωμένες εργασίες στα ελληνικά για ενεργειακά θέματα άμεσου, ζωτικού ελληνικού ενδιαφέροντος. Φυσικά, δεν είναι υποχρεωτικό ούτε να συμφωνήσει κανείς με τα συμπεράσματα του συγγραφέα, ούτε να τα ενστερνισθεί η πολιτική ηγεσία. Θα είχε ενδιαφέρον να πληροφορούμεθα με εξίσου αναλυτικό τρόπο και τα επιχειρήματα των αντιπάλων της ελληνορωσικής προσέγγισης, που ελπίζουμε να μην εξαντλούνται στο «προσκύνα τους δυνατούς»! Μια αληθινή, δι' επιχειρημάτων συζήτηση θα ήταν πολύ ωφέλιμη για την ελληνική εξωτερική και όχι μόνο πολιτική, μόνο που δεν συνηθίζεται! Τα σοβαρά κράτη όχι μόνο την ανέχονται, την επιδιώκουν και την προκαλούν.
Δεν είναι η ελληνική μέθοδος αυτή. Ο Πρέσβης στην Ουκρανία κ. Δημητρίου, ένας από τους αποδέκτες του τελευταίου αναλυτικού σημειώματος από τη Μόσχα, αποφάσισε ξαφνικά να του απαντήσει. ‘Όχι, όπως φαίνεται, ανασκευάζοντας τα επιχειρήματα του συναδέλφου του, αλλά με πρωτοφανή υπονοούμενα, ότι δηλαδή ο συντάκτης γράφει πιο φιλορωσικά και από Ρώσο υπάλληλο! Ο συντάκτης του υπομνήματος του απάντησε με προσωπική επιστολή επιχειρηματολογώντας και υπερασπιζόμενος τον εαυτό του, την οποία κοινοποίησε στους υπόλοιπους αποδέκτες. Το αποτέλεσμα ήταν, κατά τρόπο υπηρεσιακά πρωτοφανή, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου να τον καλέσει σε απολογία, με την κατηγορία της έλλειψης του προσήκοντος σε ανωτέρους σεβασμού, κατηγορίας που είναι περίπου είδος «ιδιώνυμου» για διπλωμάτη και μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην καριέρα του. Αντιθέτως, ουδείς ενόχλησε τον Πρέσβη κ. Δημητρίου, για τους τόσο ανοίκειους χαρακτηρισμούς του. Πέραν όμως της όποιας προσωπικής διαμάχης, η σημασία της υπόθεσης είναι άλλη: η κλήση σε απολογία του κύριου έλληνα διπλωμάτη που παρακολουθεί από κοντά τα ενεργειακά θέματα και υποστηρίζει με επιχειρήματα το επίσημο ελληνο-ρωσικό σχέδιο, στέλνει και ένα προφανές μήνυμα σε όλη τη διπλωματική υπηρεσία («ο ΣάουθΣτρημ είναι σε δυσμένεια και μην παραασχολείστε με αυτόν). ‘Οσο για τα επιχειρήματα περί Ρώσων πρακτόρων στο ελληνικό κράτος, τι να πει κανείς? Στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σκοινί! Συνεργάτες της Κυρίας Μπακογιάννη επιμένουν ότι η Υπουργός δεν είχε ιδέα για την υπόθεση και καμμία ανάμειξη. Είμαστε υποχρεωμένοι να το δεχθούμε, αλλά κι έτσι αν είναι, καλό θα ήταν οι ανώτεροι υπηρεσιακοί παράγοντες και το περιβάλλον της Υπουργού να την προστατεύουν από ενέργειες που, έστω κακοβούλως, θα μπορούσαν να αποδοθούν σε χρήση αθέμιτων μέσων για να υπονομευθεί μια πολιτική.
Λέγεται ότι ο Πρωθυπουργός δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος όταν πληροφορήθηκε τα καθέκαστα. Αλλά παραμένει ασαφές το τι επιδιώκει τελικά ο κ.Καραμανλής με το «ένα βήμα μπρος, δύο πίσω» στα ελληνορωσικά. Μετά από μια περίοδο ταλάντευσης, αποφάσισε προχθές το μεσημέρι να πάει τελικά στην ενεργειακή διάσκεψη της Σόφιας, παρά την ματαίωση της παρουσίας εκεί του Βλαντιμίρ Πούτιν. Καλά πληροφοημένες πηγές σε Αθήνα και Μόσχα, υποστηρίζουν ότι ο Πούτιν δεν πάει γιατί η διάσκεψη κινδυνεύει να γίνει αμερικανική «φιέστα», υπό την κάλυψη της ατλαντικής πτέρυγας της Κομισιόν, υπέρ του αγωγού Ναμπούκο, ευθέως ανταγωνιστικού, όχι μόνο του ΣάουθΣτρημ, αλλά ακόμα και αυτού του Τουρκία-Ελλάδα-Ιταλία. Στη Σόφια θα μεταβεί ανώτερος αμερικανός αξιωματούχος, δεν θα εκπροσωπηθούν όμως σε πολιτικό επίπεδο, Γερμανοί, Ιταλοί και Γάλλοι. Η Γκαζπρόμ άρχισε στο μεταξύ λόμπυ διαμαρτυρόμενη γιατί η ΕΕ δεν χαρακτηρίζει προτεραιότητα τον ελληνο-βουλγαρο-ρωσικό αγωγό.
Ο αγωγός «Τουρκία-Ελλάδα-Ιταλία» είναι ανταγωνιστικός του Σάουθστρημ. Αλλά ο αγωγός Ναμπούκο, πέραν του παντελώς αντιοικονομικού του χαρακτήρα, είναι επόισης αγωγός που παρακάμπτει την Ελλάδα και αναβαθνμίζει κολοσσιαία την Τουρκία. Αναδεικνύει έντονα τον ενεργειακό ρόλο της (αμερικανικής) Νέας Ευρώπης, εις βάρος της «Παλαιάς» και της Ρωσίας, διαιωνίζοντας την αμερικανική και εξωευρωπαϊκή εξάρτηση της Νέας. Οι αγωγοί χρησιμοποιούνται υπονομεύοντας κάθε δυνατότητα ευρωπαϊκής ανεξαρτησίας και ευρωρωσικής συνεργασίας! ‘Εχουμε εθνικό συμφέρον, για να μην κακοκαρδίσουμε την Ουάσιγκτον, να υποστηρίξουμε εμμέσως τέτοια σχέδια? Γιατί αυτά που μπορεί να κάνει το τουρκικό κράτος με τους Ρώσους, τους ‘Αραβες ή τους Ιρανούς, δεν επιτρέπεται να τα κάνει η Ελλάδα?
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου