Το κλειδί της λύσης στη Λευκωσία!

Οι Βρετανοί ισχυρίζονται ότι οι συνομιλίες προχωρούν καλά, ποια είναι η τακτική Ντάουνερ για τη γεφύρωση των διαφορών, ο Ναμί και ο ρόλος των δυο ηγετών.


Η θέση των Βρετανών επί των εξελίξεων στο Κυπριακό είναι καθαρή: Δεν είναι ανυπέρβλητες οι διαφορές των δυο πλευρών στο Κυπριακό. Μπορούν να γεφυρωθούν και οι εμπειρογνώμονες των Ην. Εθνών εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση και ειδικότερα για να διευκολύνουν τη διαπραγμάτευση του πάρε-δώσε, που προσδοκούν να αρχίσει σύντομα. Αυτή η βρετανική εκτίμηση επί των συνομιλιών συνάδει με εκείνη των Ην. Εθνών και αποκλίνει με τις κατά καιρούς πληροφορίες, ότι υπάρχει χάσμα και ότι οι συνομιλίες οδηγούνται σε αδιέξοδο.
Ο Βρετανός πρέσβης Πίτερ Μίλετ, σε διάφορες επαφές του με παράγοντες της ελληνοκυπριακής πλευράς, ισχυρίζεται ότι τα πράγματα στο Κυπριακό κινούνται ικανοποιητικά και ότι μπορεί να εξευρεθεί λύση ώς το τέλος του έτους αρχές του επομένου. Τόσο οι Βρετανοί όσο και οι Αμερικανοί, καθώς και τα Ην. Έθνη θεωρούν ως θετικό παράγοντα το γεγονός ότι: 1) Ο Πρόεδρος Χριστόφιας και ο κ. Ταλάτ έχουν μια καλή φιλία. 2) Δεν έχουν ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις επί νομικών θεμάτων και εμφανίζονται -ειδικώς ο Πρόεδρος Χριστόφιας- ευέλικτοι. Ως εκ τούτου, εκτιμάται ότι και στη διαδικασία του «trade off» θα είναι και οι δυο ηγέτες θετικοί.

Οι Ναμί και Ντάουνερ
Οι Βρετανοί, όπως και ο Αλεξάντερ Ντάουνερ, θεωρούν ως το πιο γερό μυαλό απ' όσους συμμετέχουν στις συνομιλίες τον Οζντίλ Ναμί. Εμφανίζεται ως ο κεντρικός παίκτης που μπορεί να κάνει κουμάντο. Βεβαίως, όπως και στην υπόθεση Ναμί, καθώς και στην υπόθεση Ντερβίς Έρογλου, που αναμένεται να εμφανιστεί σε περίπτωση νίκης του ανήμερα του Πάσχα των λεγόμενων βουλευτικών εκλογών στα κατεχόμενα, με πιο ακραίο πολιτικό λόγο, οι Βρετανοί, τα Ην. Εθνη και οι Αμερικανοί είναι της άποψης ότι ο έλεγχος των κινήσεων ανήκει στην Τουρκία. Καθόλου τυχαίο δεν είναι το ότι δεν αγγίζουν τα ζητήματα της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Οι δυο κύριοι λόγοι είναι οι εξής: 1) Είναι λεπτά ζητήματα διαπραγμάτευσης. 2) Σε αυτά τα ζητήματα θα εμπλακεί εντονότερα η Άγκυρα. Οι Τουρκοκύπριοι δεν θα έχουν κανένα περιθώριο κινήσεων.
Ο κ. Ντάουνερ δεν θα επαναλάβει τα λάθη του Άλβαρο ντε Σότο. Κατευθύνει από τη μια το παιχνίδι των συνομιλιών με τη στήριξη των Βρετανών και των Αμερικανών, και από την άλλη προβάλλει τη γνωστή θέση, ότι η λύση ανήκει στους Κυπρίους, παρότι οι ομάδες των εμπειρογνωμόνων εργάζονται όπως και στο σχέδιο Ανάν για τη γεφύρωση των διαφορών. Οι ιδέες προέρχονται τόσο από το βρετανικό όσο και από το αμερικανικό Υπουργείο των Εξωτερικών. Επ' ουδενί λόγω επιθυμεί ο κ. Ντάουνερ να εμφανιστεί η γεφύρωση των διαφορών ως παρέμβαση των Βρετανών και των Αμερικανών, καθότι θα ανατραπεί ο ισχυρισμός περί κυπριακής λύσης.

Η φόρμουλα
Επειδή είναι σημαντικό το ζήτημα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί μελετούν διάφορες επιλογές. Κυρίαρχη θεωρούν την εξής: Να υπάρχουν μεν εγγυητικά δικαιώματα, των οποίων, όμως, η ενεργοποίηση θα μπορεί να γίνει κατόπιν σύμφωνης γνώμης, δηλαδή ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ην Εθνών. Σημαντικός είναι και ο τρόπος με τον οποίο θα γραφτεί μια τέτοια ρήτρα, ώστε να είναι ικανοποιημένες όλες οι πλευρές.

Ποιος θα εγγυηθεί τη συμφωνία…
Βεβαίως, η διατήρηση εγγυητικών δικαιωμάτων για την Τουρκία, την Ελλάδα και τη Βρετανία είναι έννοια και πολιτική πρακτική συναφής με την παρουσία ελληνικού και τουρκικού αγήματος στο νησί. Η τουρκική πλευρά, εφόσον γίνουν δεκτά εγγυητικών δικαιώματα συζητά τις αναλογίες της Ζυρίχης, δηλαδή 650 Τούρκοι και 900 Έλληνες. Αληθές, όμως, είναι ότι υπό αυτές τις συνθήκες, οι Έλληνες στρατιώτες θα είναι όμηροι της Τουρκίας, λόγω τη γεωγραφικής εγγύτητας Κύπρου - Τουρκίας. Πάντως, η Λευκωσία δεν φαίνεται να αποκλείει μια τέτοια μορφή εγγυήσεων. Αυτή είναι η αντίληψη που έχουν σχηματίσει οι Αγγλοαμερικανοί και τα Ην. Έθνη. Άλλωστε, ο Πρόεδρος Χριστόφιας είχε πει κατά το παρελθόν, σε συνάντηση που είχε με τους πρέσβεις της Κυπριακής Δημοκρατίας τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν συζητήθηκε το ζήτημα των εγγυήσεων, τάχθηκε μεν εναντίον του δικαιώματος της μονομερούς επέμβασης, όμως, ως προς άλλα συναφή ζητήματα, υπενθύμισε ότι αυτά περιλαμβάνονται ήδη στη Ζυρίχη. Θεμελιώδες πάντως ζήτημα είναι και το εξής: Ποιος θα εγγυηθεί την εφαρμογή της συμφωνίας. Το ζητούμενο δεν είναι μόνο να υπογραφεί, αλλά και να εφαρμοστεί. Το 2004, ένας από τους όρους τους οποίους έθετε ο Πρόεδρος Χριστόφιας για να πει ναι στο σχέδιο Ανάν ήταν όπως εγγυηθούν τα Ην. Έθνη την εφαρμογή της λύσης. Το πρόβλημα και τότε και σήμερα είναι ότι τα Ην. Εθνη δεν έχουν τους μηχανισμούς για να αναλάβουν μια τέτοια ευθύνη.

Ραντεβού με φόντο Χόλμπρουκ
Μπορεί μεν οι συνομιλίες να τρέχουν, όμως την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ επιδιώκουν να φέρουν ακόμη πιο κοντά στο ίδιο ύψος τα δυο μελλοντικά συνιστώντα κράτη της Κύπρου, στη λογική της εν δυνάμει λύσης. Πρόκειται για την πολιτική και νομική φόρμουλα Χόλμπρουκ, που επιβάλλει ότι: Εφόσον οι ελεύθερες σήμερα περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας θα αποτελούν το ένα συνιστών κράτος και το ψευδοκράτος το άλλο, αφενός θα πρέπει να γίνονται κινήσεις, κυρίως μέσω των ΜΟΕ και άλλων ενεργειών αποδοχής του ενός από το άλλο μελλοντικό συνιστών κράτος, αφετέρου θα πρέπει να γίνει αποδεχτό το ψευδοκράτος από τη διεθνή κοινότητα. Η συνάντηση της Αμερικανίδας Υπουργού των Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον είναι: 1) Αποτέλεσμα αιτήματος της Άγκυρας κατά την τελευταία επίσκεψή της στην Τουρκία. 2) Κίνηση αναβάθμισης του ψευδοκράτους και μορφή αποδοχής του Ταλάτ διεθνώς, καθώς και μέτρο που ανταποκρίνεται στο πολιτικό και νομικό αίτημα της άρσης της λεγόμενης απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων.

Η αναθεώρηση
Η συνάντηση Ταλάτ - Κλίντον υποδηλοί και κάτι άλλο: Την πρόθεση που έχουν οι ΗΠΑ να βοηθήσουν και να στηρίξουν την Τουρκία στο Κυπριακό, πράγμα που αποτυπώνεται και στα όσα είπε ο Πρόεδρος Ομπάμα στον Τούρκο Ομόλογό του στο Κυπριακό. Ότι δηλαδή οι Αμερικανοί είναι έτοιμοι να στηρίξουν λύση στη βάση ενός αναθεωρημένου σχεδίου Ανάν. Η θέση Ομπάμα δεν είναι «σόκινγκ», εάν λάβει κάποιος υπόψη ότι οι προτάσεις Χριστόφια συνιστούν μιαν αναθεωρημένη πρόταση του σχεδίου Ανάν. Το ίδιο ισχύει και για τον κ. Ταλάτ, ο οποίος εμφανίζει ένα αναθεωρημένο σχέδιο Ανάν με ακόμη πιο έντονα απ' ό,τι στο παρελθόν τα συνομοσπονδιακά στοιχεία, για να έχει μεγαλύτερο διαπραγματευτικό βάθος, όταν θα αρχίσει το «trade off». Προφανώς, ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ Νίκος Αναστασιάδης έχει δίκαιο να υποστηρίζει ότι στο κείμενο της καταγραφής θέσεων μεταξύ των δυο μερών θα έπρεπε να υπάρχει, εκτός των δυο στηλών με τις θέσεις των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, και μια τρίτη, στην οποία θα αναγραφόταν τι προέβλεπε το σχέδιο Ανάν, για να μπορεί να συγκρίνει κάποιος τις προτάσεις των μερών με το σχέδιο Ανάν.

Έλεγχος
Η στρατηγική συμμαχία των ΗΠΑ με την Τουρκία αποδυναμώνει, αν δεν εξουδετερώνει, την όποια προοπτική και ενδεχόμενο άσκησης πιέσεων από τους Αμερικανούς επί της Άγκυρας για λύση του Κυπριακού. Υπό αυτές τις συνθήκες, η λύση δεν θα εξαρτάται μόνο από την Τουρκία, αλλά και από το εξής: Εάν η κυπριακή κυβέρνηση θα είναι διατεθειμένη να προβεί σε τέτοιες υποχωρήσεις, ώστε να συναντήσει και να αποδεχθεί να ενσωματωθούν στη λύση ζωτικά τουρκικά συμφέροντα όπως: α) Ζητήματα γεωστρατηγικού ελέγχου της Κύπρου μέσω του συστήματος ασφάλειας του νέου συνεταιρισμού της Κύπρου. β) Η κατοχύρωση του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους ως ισότιμου νομικά κυρίως θεσμού με το ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος, ώστε εάν το σύστημα διαλυθεί, να μη συμβεί ό,τι και το '63-'64. Όταν, δηλαδή, η τουρκοκυπριακή πλευρά πέτυχε διεθνή αναγνώριση. 3) Ο οικονομικός έλεγχος του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους, πράγμα που μπορεί να προκύψει μέσω των αποκλίσεων από τις τέσσερεις βασικές ελευθερίες (διακίνησης προσώπων, κεφαλαίων, υπηρεσιών, αγαθών). Έτσι το τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος θα είναι μερικώς συνδεδεμένο με τους Ελληνοκυπρίους και την ΕΕ, καθώς και με την Τουρκία!

Αντιστροφή πολιτικής θέσης
Συνεπώς, διά της στρατηγικής συμμαχίας Τουρκίας - ΗΠΑ, η πολιτική θέση των Ελληνοκυπρίων, ότι το κλειδί της λύσης βρίσκεται στην Άγκυρα, αντιστρέφεται στην εξής βάση: Το κλειδί της λύσης βρίσκεται στη Λευκωσία και συναρτάται από το βαθμό υποχωρήσεων της ελληνοκυπριακής πλευράς, ώστε να φτάσει και να αποδεχθεί τις τουρκικές θέσεις ζωτικών συμφερόντων.

Βήμα αποδοχής
Η διευκρινιστική δήλωση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών, σχετικά με τη συνάντηση Ταλάτ - Κλίντον, ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν στην Κύπρο μόνο την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρότι συνιστά το αυτονόητο, είναι σημαντική. Όμως, δεν αλλάζει στην ουσία το πολιτικό μήνυμα που στέλνει η συνάντηση και συνιστά βήμα άρσης της λεγόμενης απομόνωσης των Τ/κ, καθώς και αναβάθμισης του ψευδοκράτους σε διεθνές επίπεδο, στη λογική της αποδοχής (acknowledgement) μιας άλλης κατάστασης στα κατεχόμενα, η οποία με τη λύση θα αποτελεί το ένα από τα δυο συνιστώνται κράτη του κυπριακού συνεταιρισμού.

Σημερινή