Ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα φτάνει απόψε στην Άγκυρα, σε μια επίσκεψη στην Τουρκία που, ήδη, προαναγγέλλεται ως σταθμός για την αμερικανική πολιτική στη Μέση Ανατολή και στον Καύκασο. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για την Τουρκία, που θεωρεί πως οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, μετά από μια πολυετή περίοδο ψυχρότητας και αντιπαραθέσεων, εισέρχονται σε μια «ιστορική περίοδο συνεννόησης», κατά τον αρχιτέκτονα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, τον καθηγητή Αχμέτ Νταβούτογλου.
Η Άγκυρα εννοεί να αξιοποιήσει πλήρως και στο έπακρο την επίσκεψη τού νέου Αμερικανού Προέδρου, στο πλαίσιο των προσπαθειών της να αναδείξει τη χώρα ως αναδυόμενη και να την επιβάλει ως περιφερειακή δύναμη στην περιοχή. Την τελευταία πενταετία, τουλάχιστον, ένας καθηγητής που αποφεύγει τη δημοσιότητα, ο Αχμέτ Νταβούτογλου, είναι ο εξ απορρήτων σύμβουλος του πρωθυπουργού Ερντογάν και ο αρχιτέκτονας της νέας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Αυτή η πολιτική, σύμφωνα με τον καθηγητή Νταβούτογλου, εκτυλίσσεται κυρίως στη Μέση Ανατολή και στον Καύκασο, με έναν κεντρικό άξονα δράσης: «Πολιτική μηδενικών προβλημάτων», δηλ. στόχος η καλλιέργεια, βελτίωση και πολυμερής ανάπτυξη των σχέσεων με όλες τις γειτονικές προς την Τουρκία χώρες, ειδικά τις μουσουλμανικές.
Ο Νταβούτογλου πιστεύει πως η Ιστορία δεν είναι στατική αλλά ρέει και το καθήκον μιας μεγάλης δύναμης (όπως προφανώς εννοεί και θέλει την Τουρκία) είναι να τερματίζει πολεμικές συρράξεις. «Δεν υπάρχει αρετή χωρίς μετριοφροσύνη», λέγει, «ούτε τιμή χωρίς εμπιστοσύνη και μεγαλοσύνη. Αν έχεις την ικανότητα να κατανοήσεις ένα πρόβλημα, έχεις την ικανότητα και να το λύσεις», προσθέτει («Hurriyet Daily News», 18.3.2009). Συνεπώς, η Τουρκία, κατά την αντίληψή του, ως μεγάλη δύναμη, μπορεί να εμφανίζεται ως ειρηνοποιός και δύναμη επίλυσης προβλημάτων.
Πολλαπλώς χρήσιμη...
Όλα αυτά τα χρόνια η Τουρκία έκτισε την εικόνα μιας χώρας χρήσιμης σε πολλούς και ειδικά στους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους, τους Ρώσους και τους Άραβες, τους Ισραηλινούς και τους Ιρανούς. Έτσι, μετά την «πολιτική μηδενικών προβλημάτων» η Τουρκία, κατά τον Νταβούτογλου, προχωρεί στη «μάξιμουμ συνεργασία». Για χρόνια, λέγει, η Τουρκία «είχε δυνατούς μυώνες, αδύνατο στομάχι, προβλήματα καρδιάς και μια μέτρια υγεία». Για να ιαθεί από όλες αυτές τις αδυναμίες, η χώρα χρειάζεται, επιμένει ο καθηγητής, μια ισχυρή οικονομία πέραν των συνόρων της. Ήδη, η Τουρκία θεωρείται ως μια από τις ραγδαία αναπτυσσόμενες οικονομίες και την περ. Πέμπτη συμπεριλαμβανόταν στους «G20», που συνήλθαν στη διάσκεψη του Λονδίνου και πήραν αποφάσεις για την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Η Τουρκία είναι συμμέτοχη ή επιδιώκει να είναι συμμέτοχη και πολλαπλώς χρήσιμη σε όλα τα μέτωπα, με το αζημίωτο, βέβαια. Ήδη, ο επισκεπτόμενος σήμερα τη χώρα πρόεδρος Ομπάμα φέρεται ότι θα ζητήσει από την τουρκική κυβέρνηση αύξηση του αριθμού των Τούρκων στρατιωτών στο Αφγανιστάν (ήδη υπηρετούν 800 και πολιτικό προσωπικό). Πρόσφατα, ο πρόεδρος Γκιουλ συναντήθηκε με τον πρόεδρο του Αφγανιστάν και του Πακιστάν, ενώ διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με το Ιράν. Επίσης, ο Τούρκος Πρόεδρος συναντήθηκε με τον Κούρδο πρόεδρο του Ιράκ και για πρώτη φορά αναφέρθηκε στο Κουρδιστάν. Τους τελευταίους μήνες ο πρόεδρος Γκιουλ, ο πρωθυπουργός Ερντογάν, ο υπουργός Εξωτερικών Μπαμπατζάν αλώνισαν κυριολεκτικά τη Μέση Ανατολή. Το επεισόδιο με τον Ερντογάν στο φόρουμ του Νταβός και η επίθεσή του κατά του Ισραηλινού προέδρου Πέρες ανέβασε κατακόρυφα τις μετοχές της Τουρκίας στην εκτίμηση των Αράβων, έστω κι αν ενόχλησε προσωρινά τους Ισραηλινούς.
Ευρωπαία και Ανατολίτισσα
Αναμένεται πως τα θέματα που ο πρόεδρος Ομπάμα θα συζητήσει με την τουρκική κυβέρνηση θα είναι το Ιράκ και η εξαγγελθείσα, στο προσεχές μέλλον αποχώρηση των Αμερικανών από τη χώρα. Το Κουρδικό και το ενδεχόμενο δημιουργίας ή μη ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Ο κίνδυνος ενός πυρηνικού Ιράν και οι απειλές και οι φόβοι του Ισραήλ. Ο ρόλος της Τουρκίας στο Αφγανικό και στο Μεσανατολικό, με ιδιαίτερη έμφαση στις σχέσεις ΗΠΑ-Συρίας και ΗΠΑ-Ιράν. Η γενοκτονία των Αρμενίων, η πολιτική της Ρωσίας στον Καύκασο και ο ρόλος της Τουρκίας και, ενδεχομένως, το Κυπριακό σε συνάρτηση προς την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ε.Ε.
Για την Τουρκία, το Κυπριακό είναι ένα πρόβλημα, που καλούνται να επιλύσουν οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων, με τη βοήθειά της! Ούτε που θυμάται κανείς ότι η Τουρκία εξακολουθεί να κατέχει τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, χώρας-μέλους της Ε.Ε., στην οποία απαιτεί να ενταχθεί. Αντίθετα, όπως ακόμα την περ. Τετάρτη δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών, η Τουρκία είναι και παραπονούμενη κατά της Ε.Ε., επειδή ενέταξε την Κυπριακή Δημοκρατία στους κόλπους της και μερικοί εταίροι τη χρησιμοποιούν, κατά την τουρκική άποψη, για να μην αποδεχθούν ένταξη της Τουρκίας.
Οι εκτυλίξεις και περιπτύξεις της τουρκικής πολιτικής με τις χώρες της Μέσης Ανατολής μπορεί να την απομακρύνουν από το στόχο της Ευρώπης; Ο καθηγητής Νταβούτογλου απορρίπτει μια τέτοια ανάλυση και επιμένει πως «η Τουρκία μπορεί να είναι ευρωπαϊκή στην Ευρώπη και Ανατολίτισσα στην Ανατολή, επειδή είναι και τα δύο» («The Economist», 15.12.2007). Οι σχεδιαστές της νέας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής προσπαθούν να εμβαθύνουν τη στρατηγική σημασία της χώρας και σε έναν άλλο, εξίσου κρίσιμης σημασίας τομέα, τον ενεργειακό.
Επιδιώκει δορυφοροποίηση πιθανού κουρδικού κράτους
Η Τουρκία βρίσκεται στο σταυροδρόμι σημαντικών ενεργειακών πηγών, χωρών και αγωγών από τον Καύκασο και τη Ρωσία, από το Ιράν, την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη και γενικά τη Δύση. Ήδη ετοίμασε μεγάλα σχέδια για το Ιράκ και ειδικά το Βόρειο τμήμα του, όπου βρίσκονται τα πλούσια πετρελαιοφόρα πεδία του Κιρκούκ και της Μοσούλης. Εκεί, όμως, λειτουργεί από το 1991 η Αυτόνομη Κουρδική Οντότητα, η οποία ήδη, εξοπλισθείσα και εκπαιδευθείσα από Αμερικανούς και Ισραηλινούς, θα κληθεί να παίξει ένα κρίσιμο ρόλο μετά την αποχώρηση των Αμερικανών από το Ιράκ. Το Κουρδικό είναι το κρισιμότερο πρόβλημα της Τουρκίας, επειδή συναρτάται προς τους ευρύτερους στρατηγικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, ενεργειακούς και άλλους σχεδιασμούς της.
Η εικόνα που η Τουρκία θέλει να δώσει στους Αμερικανούς, με αφορμή και την επίσκεψη του προέδρου Ομπάμα, είναι ότι με την αποχώρησή τους, επιδιώκει να αναλάβει ρόλο διαδόχου τους, ως επιτηρητή και υπερασπιστή της έννομης και άλλης τάξης σε ένα Ιράκ, που ενδέχεται να τριχοτομηθεί μεταξύ Σιιτών, Σουνιτών και Κούρδων. Οι τελευταίοι, με τη βοήθεια των ΗΠΑ, ήδη λειτουργούν κράτος, του οποίου απομένει μόνο η αναγνώριση. Η Τουρκία τρέμει σε μια τέτοια ιδέα και τα σχέδιά της αποβλέπουν στο να θέσει υπό τον έλεγχό της την Κουρδική Οντότητα. Όπως σημειώνει ο Όμηρος Φωτιάδης (Infognomonpolitics, 1.4.2009), η Τουρκία ζητά συμμετοχή στα κέρδη των πετρελαίων του Κιρκούκ και της Μοσούλης σε ποσοστό 25%, τη δημιουργία συνδιοίκησης στο Κιρκούκ και την άτυπη ανακήρυξη του Κιρκούκ ως πρωτεύουσας των Τουρκομάνων και του Αρμπίλ (τα αρχαία Άρβυλα) των Κούρδων. Επίσης, απαιτεί τη δημιουργία μιας τεράστιας στρατιωτικής βάσης στο Κουρδιστάν για τη δήθεν «προστασία των Κούρδων» από τους Άραβες, τους Ιρανούς και τους Σύριους και, βεβαίως, την πάταξη του ΡΚΚ, των Κούρδων ανταρτών.
Η μεγάλη και εφιαλτική έγνοια της Άγκυρας είναι όπως, διά της δορυφοροποίησης του Βορείου, Κουρδικού Ιράκ, στομώσει και εξουδετερώσει κάθε κουρδική αντίσταση στις ανατολικές επαρχίες της Τουρκίας. Η τουρκική πολιτική επιχειρεί να αξιοποιήσει τη μειονότητα των Τουρκομάνων ως δούρειο ίππο κατά των Κούρδων και ως άλλοθι για προσεχείς ή μελλοντικές ενέργειές της στο Ιράκ. Τι θυμίζει αυτή η πολιτική; Την αρπαγή της Αλεξανδρέττας και τα όσα επιτελεί στην Κύπρο διά του υποτελούς Ταλάτ.
Σοβαρότητα και πλεονεκτήματα
Είναι άγνωστο πώς οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τους μακροπρόθεσμους τουρκικούς σχεδιασμούς στο Ιράκ και στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή ή και στον Καύκασο. Η πραγματικότητα είναι πως η τουρκική πολιτική εκδιπλούται προς πολλές κατευθύνσεις με ένα στόχο: Να δείξει, να αποδείξει και να πείσει πως η Τουρκία ασκεί τέτοια εξωτερική πολιτική, που δεν ανταγωνίζεται τις άλλες δυνάμεις, επειδή η ίδια θεωρεί πως είναι ήδη μια περιφερειακή δύναμη, που όλοι οφείλουν να τη λαμβάνουν υπόψη, να τη σέβονται και να συνεργάζονται μαζί της επί ίσοις όροις. Η νέα εξωτερική πολιτική της, που οικοδομείται τα τελευταία 5-6 χρόνια, σε αυτό ακριβώς, αποβλέπει. Να εμπεδώσει την εικόνα της νέας περιφερειακής δύναμης, Τουρκίας.
Στην πολιτική, εκείνα που μετρούν είναι η αξιοπιστία, η σοβαρότητα, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα στην άσκηση πολιτικής και η σοβαρότητα, επιμονή και συνέπεια, με τα οποία μια χώρα διεκδικεί τα συμφέροντά της. Η Τουρκία θέλει να εμφανίζεται ως τέτοια δύναμη, πείθει πολλούς και εισπράττει. Έστω και αν αυτό γίνεται με παραβιάσεις αρχών και αξιών, που είναι ακριβές και σεβαστές τουλάχιστον στην Ευρώπη.
Σημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου