Ύψωμα 731(729)

Δείτε το Video

Για τον εορτασμό της Εθνικής Επετείου του «ΟΧΙ».

Ας ξεχάσουμε λοιπόν το σήμερα κι΄ας εκφράσουμε «ΘΕΣΕΙΣ» γι΄αυτό το υπέρλαμπρο χθες.

Οι «ΘΕΣΕΙΣ» θα αναφερθούν λοιπόν στο «ΟΧΙ», στις οριακές, για όσα ακολούθησαν, πράξεις και την ουσία του μηνύματός τους :

Α΄ ΤΟ «ΟΧΙ»

Χρόνια τώρα ιστορικοί, φιλόλογοι, λογοτέχνες και, προ πάντων, πολιτικοί προσπαθούν να μας εξηγήσουν και να μας πείσουν (σύμφωνα με την άποψή τους) για το ποιος, πότε, πως και γιατί τόλμησε να πει το «ΟΧΙ».

Ουδείς δύναται να δώσει εγκυρότερες απαντήσεις από αυτόν, που απ΄το στόμα του βγήκε η ιστορική λέξη «ΟΧΙ».

Την απάντηση την έχει δώσει από την 30ή Οκτωβρίου 1940. Οι «διάφοροι» όμως, για «διαφόρους λόγους», δεν έχουν επιτρέψει να δημοσιοποιηθεί.

Αλλά ευτυχώς, «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» της Κυριακής 27^ης Οκτωβρίου 2002 ΤΟΛΜΗΣΕ. Συγχαρητήρια και ευχαριστίες πρέπουν στην εφημερίδα, στον κ. Στρατή Στρατήγη, ο οποίος βρήκε στο αρχείο της Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού (Αρχ. ΔΙΣ Φ. 618/ΣΤ/1) την ομιλία του ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΕΤΑΞΑ προς τους Ιδιοκτήτας κι΄Αρχισυντάκτας του Αθηναϊκού Τύπου της 30ής Οκτωβρίου 1940 και την έστειλε στον κ. Αντώνη Καρκαγιάννη και ιδιαιτέρως σ΄αυτόν ο οποίος την παρέθεσε και την σχολίασε στη στήλη του. Στο επόμενο τεύχος των «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΩΝ» θα εντεθεί η ομιλία όπως δημοσιεύθηκε και σχολιάσθηκε στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ».

Β΄ ΓΡΑΜΠΑΛΑ

Ανατολικά απ΄την τοποθεσία ΕΛΑΙΑΣ-ΚΑΛΑΜΑ στέκει σαν καβούκι χελώνας η ΓΡΑΜΠΑΛΑ. Είναι φανερό, και πολύ περισσότερο για το 1940, πως αν θέλεις να ξηλώσεις το ΚΑΛΠΑΚΙ, το πιο σίγουρο ξήλωμα έρχεται από την ΓΡΑΜΠΑΛΑ. Δικαιολογημένα λοιπόν οι ΙΤΑΛΟΙ χίμηξαν στη ΓΡΑΜΠΑΛΑ, και μια και δυο και άλλες φορές κι΄από πολλές πλευρές, με κάθε τρόπο. Μα μ΄ένα απίθανο κι απρόσμενο γι΄αυτούς μάγεμα, της χελώνας το καύκαλο έγινε σκαντζόχοιρου καβούκι και δυο φορές που πάτησαν επάνω της, ίδια αγκάθια οι λόγχες, αυτών των ίδιων, που είχαν πατηθεί, τινάχτηκαν, τους τρύπησαν, τους έδιωξαν. Και δεν ήταν μόνο αυτό. Πρωτόγνωρη, ανατριχιαστική στριγκιά, συνόδευε, το ξέσκισμα της λόγχης, η ιαχή «ΑΕΡΑ». Η στρατιωτική Στρατηγική και η Τακτική μετράει τον άνθρωπο, λογαριάζει και με κάποια ίσως (για σιγουριά) υπερβολή εκτιμά τις δυνατότητές του. Αλλά Δε δέχεται ότι ένα αμυνόμενο Τμήμα, που, μετά το καταθλιπτικό βάρος της επιθετικής προσβολής, υφίσταται την έφοδο του επιτιθεμένου, μπορεί να αφήσει τις θέσεις του και να εκτοξεύσει αυτό δική του έφοδο κατά του εφορμούντος επιτιθεμένου. Εδώ λοιπόν στη ΓΡΑΜΠΑΛΑ γεννήθηκε τούτος ο καινούργιος ελιγμός, η «ΑΝΤΕΦΟΔΟΣ» και βασίστηκε σ΄έναν ολοσχερώς απρόβλεπτο και απροσμέτρητο παράγοντα την ψυχή του ΕΛΛΗΝΑ. Ακόμη περισσότερο η τακτική δεν δέχεται αμυνόμενο τμήμα, που ανατράπηκε απ΄τις θέσεις του, να ξαναγυρίζει, να αντεπιτίθεται και να τσακίζει αυτούς που λίγο πριν το ξήλωσαν. Κι όμως αυτό έγινε στη ΓΡΑΜΠΑΛΑ. Έτσι λοιπόν ότι κι αν έγινε, όπου αλλού στο μέτωπο (κι έγιναν πολλά θαυμαστά, σπουδαία και ΕΛΛΗΝΙΚΑ), στη ΓΡΑΜΠΑΛΑ σφραγίστηκε η αποτυχία της ιταλικής επίθεσης. Εδώ προσδιορίστηκε η μορφή του πολέμου που για έξι σχεδόν μήνες θα διεξαχθεί στη ΒΟΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟ. Η ΓΡΑΜΠΑΛΑ αναδεικνύεται το ΒΑΛΤΕΤΣΙ του ΄40.

Σε πολλές περιγραφές, αφηγήσεις, ιστορικές καταγραφές, ελληνικές και ξένες, καταβάλλεται προσπάθεια ερμηνείας του ακατανόητου ελληνικού πολεμικού μεγαλείου του πολέμου ΄40-΄41. Η πιο πρόσφορη μέθοδος είναι η μειωτική περιγραφή του Ιταλού μαχητή. Είναι ύβρις απαράδεκτη και διττή και για τους Ιταλούς μαχητές, νεκρούς κι αναπήρους αυτού του πολέμου και για το μεγαλείο της κυριολεκτικώς παράλογης κι υπερφυσικής ελληνικής πολεμικής αρετής εκείνου του καιρού. Έπαψαν κάποια στιγμή οι Ιταλοί να είναι αξιόλογοι και αξιόπιστοι μαχητές, εξ αιτίας του πολέμου ΄40-΄41, αλλά όχι στην Αλβανία.

Γ΄ 731 (729)

Αυτό το τίναγμα απ΄το βατήρα της ΓΡΑΜΠΑΛΑΣ έφτασε τον ελληνικό Στρατό, με τις πρωτόφαντες τακτικές του, εκεί που στης ΓΡΑΜΠΑΛΑΣ τη μνήμη περιγράψαμε. Στο κέντρο ειδικά, πάνω απ΄την ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ, βόρεια της ΤΡΕΜΠΕΣΙΝΑΣ, στο πέρασμα του ΜΠΟΥΜΠΕΣΙ.

Πλησίαζε πια η Άνοιξη. Αν μέσα στο καταχείμωνο, στα παγωμένα βουνά, τούτα τα θεριά οι ΕΛΛΗΝΕΣ κατάφεραν τα ακατόρθωτα, τι μπορούν να κάνουν ακόμη μόλις καλοκαιριάσει ;

Τούτο το ερώτημα έκαιγε τους Ιταλούς, αλλά και τους μεγάλους συμμάχους τους, τους Γερμανούς.

Δεν θα σταθώ εδώ στην εξιστόρηση της Ιταλικής εαρινής επιθέσεως, ούτε στους λόγους που την επέβαλαν. Θα προσκυνήσω μόνο στο ύψωμα σύμβολο 731.

Οι Ιταλοί που απ΄τις 28 Οκτωβρίου πολέμαγαν, όσο καλύτερα ήξεραν και μπορούσαν, έβλεπαν πως, όλη τους η μυθολογία, κινδύνευε να καταρρεύσει. Το καθεστώς έτριζε μέσα κι έξω, η αξιοπιστία του ξέπεφτε. Όφειλε η Ιταλία, να προσπαθήσει, μ΄ότι καλύτερο διέθετε, από Αρχιστράτηγο μέχρι Στρατιώτη, από τουφέκι μέχρι Αεροπλάνο και μ΄ότι περισσότερο είχε. Στην ποσότητα χωρίς δυσκολία κατάφερε να διαθέσει καταθλιπτικούς αριθμούς. Στην ποιότητα έστειλε, ότι καλύτερο διέθετε, όλους τους αξιωματούχους του καθεστώτος, Αρχιστράτηγο τον ίδιο τον Αρχηγό του Επιτελείου της Καμπαλέρο, παρατηρητή, ηθικό εμψυχωτή, τον ίδιο τον ΝΤΟΥΤΣΕ, που, τρεις ημέρες πριν την επίθεση, έστησε το θρόνο του, ως άλλος Ξέρξης.

Και κίνησε η επίθεση. Τετρακόσια αεροπλάνα, πυροβόλο ανά μέτρο μετώπου, Τ/Θ και Πεζικό σε κύματα. Χρησιμοποίηση μάζας μέσων, πυρών και ανθρώπων σε άγνωστη μέχρι τότε πυκνότητα. Αργότερα στο Ανατολικό μέτωπο θα παρουσιαστούν τέτοιες τακτικές. Μπροστά στο κέντρο της επίθεσης ένας Λόφος το 731, πιο μπροστά το μαντρόσκυλό του το 710 (έτσι το βάφτισε ο Συνταγματάρχης του). Κύματα τ΄ αεροπλάνα, κυλιόμενη μάζα πυρός το Πυροβολικό κι΄όλμοι, κύματα τα τμήματα εφόδου Πεζικού και Τ/Θ όπου μπορούσαν το 731, αδύνατο να παρθεί. Παίρνεται το 710 και χάνεται. Περνάν οι ημέρες. Ξαναπαίρνεται το 710 και οι Έλληνες το αφήνουν, δεν το χρειάζονται πια. Τώρα ξανά το κακό βουνό μπροστά τους, το 731 έχει αποψιλωθεί κι αρχίζει να χαμηλώνει. Νέα κύματα Αεροπλάνα, Πυροβολικό. Έφοδοι, κάποια στιγμή πατιέται. Αλλά τι γίνεται ; Η τέχνη της ΓΡΑΜΠΑΛΑΣ ξαναχτυπάει, οι Ιταλοί διώχνονται. Πάλι κύματα Αεροπλάνα, Πυροβολικό το 731 έχει χαμηλώσει τόσο, που όσο βαθιά ορύγματα κι αν έχουν σκάψει οι ΕΛΛΗΝΕΣ, να έχουν ξεπατωθεί, καιρός για καινούργια κύματα εφόδου. Απ΄τα΄ανασκαμμένο κουφάρι του βουνού ντουφεκιές, χειροβομβίδες, αυτό το κρύο κρακ-κρακ της λόγχης κι ΑΝΤΕΦΟΔΟΣ, με την ανατριχιαστική στριγκιά «ΑΕΡΑ». Γκρεμίζονται πίσω οι Ιταλοί. Αρχίζουν ν΄απογοητεύονται κι όμως επιμένουν. Άλλη μια γενική προσπάθεια. Αεροπλάνα, Πυροβολικό, Τ/Θ κύματα εφόδου, κάτι πάνε να καταφέρουν, πατάνε, νομίζουν πως θα πάρουν το 731, το θέλουν έστω κι αν δεν προχωρήσουν, ούτε ένα βήμα, πέρα απ΄αυτό. Είναι πια ένα σύμβολο βραχνάς, όμως η ιαχή «ΑΕΡΑ» ξανακούγεται και το 731 ζει, κρατιέται, δεν πατιέται. Τώρα πια είναι 729 γυμνό και ανασκαμμένο, αλλά πάντα ΕΛΛΗΝΙΚΟ.

Σιγά σιγά η εαρινή επίθεση ξεφτίζει. Ο ΝΤΟΥΤΣΕ θλιμμένος φεύγει απ΄το μέτωπο, κάποιες προσπάθειες απελπισίας γίνονται, αλλά μάταια. Κάποιοι Ιταλοί βέβαια θ΄ανεβούν στο 731 (729) μια πομπή θλιβερή, αλλά οπωσδήποτε αξιοσέβαστη. Μια επιτροπή, με λευκή σημαία κι επικεφαλής έναν Κληρικό Αξιωματικό, φτάνει στο 731 (729) ζητάει ανακωχή, για περισυλλογή νεκρών. Ο επικεφαλής κληρικός έχει σοκαριστεί, είναι έτοιμος να λιποθυμήσει, πίνει κονιάκ για να συνέλθει. Οι εικόνες που είδε ανεβαίνοντας, τον έχουν τσακίσει. Η ανακωχή τελικώς δεν γίνεται, οι Ιταλοί την θέλουν τοπική, οι Έλληνες αντιπροτείνουν γενική σ΄όλο το μέτωπο, δεν συμφωνούν, η μάχη ξαναρχίζει. Κι άλλοι Ιταλοί περνούν απ΄το 731 (729) αιχμάλωτοι πια, είναι πολλοί, οπωσδήποτε περισσότεροι απ΄τους υπερασπιστές του.

Τώρα πια ο επόμενος Ιταλικός ελιγμός είναι αναπόφευκτα η πορεία προς τη θάλασσα. Εκτός, εάν !… Και βέβαια εμφανίζεται ο σύμμαχος ΧΙΤΛΕΡ κι όλοι ξέρουν και ξέρουμε, πως οι Ιταλοί, μετά από εξάμηνο υποχωρητικό αγώνα, κατέλαβαν τα ΓΙΑΝΝΕΝΑ και την ΚΑΣΤΟΡΙΑ και την ΑΘΗΝΑ και την ΠΑΤΡΑ.

Απ΄την ΓΡΑΜΠΑΛΑ ως το 731 (729) όμως πέρασαν σχεδόν έξι μήνες κι όσα έγιναν άλλαξαν πολλά απ΄όσα είχαν σχεδιαστεί. Εμείς μένουμε συνήθως στην επίκληση καθυστέρησης εκδηλώσεως της Γερμανικής επιθέσεως κατά της ΕΣΣΔ. Αυτή την καθυστέρηση την υπολογίζουμε σε ένα με δύο μήνες. Τη θεωρούμε, δικαίως, σημαντική κι αποφασιστική για την τελική αποτυχία της Γερμανικής επίθεσης.

Είναι όμως μόνο αυτή η επίδραση του πολέμου 40-41 ; ΟΧΙ πιο μεγάλο απ΄το ΟΧΙ της 28^ης Οκτωβρίου. Απ΄τη ΓΡΑΜΠΑΛΑ ως το 731 (729) χάθηκαν για τον άξονα όλα όσα, είχαν υπολογίσει οι σύμμαχοι αυτοί ότι, μπορούσε να εισφέρει το Ιταλικό δυναμικό.

Η κατάσταση στα ΒΑΛΚΑΝΙΑ, εάν δεν είχε η ΕΛΛΑΣ αντισταθεί νικηφόρα κι είχε υποταχθεί στους ΙΤΑΛΟΥΣ, θα ήταν τελείως διάφορη, με Γ/ΒΙΑ υποταγμένη και ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ενεργό σύμμαχο. Θα άφηναν ποτέ οι ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ, του 1940, μόνους τους ΙΤΑΛΟΥΣ να καταλάβουν την ΕΛΛΑΔΑ ;

Με το σύνολο των ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ υποταγμένο και την ΕΛΛΑΔΑ, υπό Ιταλοβουλγαρική κατοχή, ποια θα ήταν η στάση της ΤΟΥΡΚΙΑΣ ; Και με την ΤΟΥΡΚΙΑ, αναμφισβήτητα συντασσόμενη στον άξονα, ποια θα ήταν η τύχη της ΕΣΣΔ ; Όταν μάλιστα η σύμμαχος ΙΤΑΛΙΑ θα διετηρείτο στη Μεσόγειο ατσαλάκωτη κι επηρμένη.

Κι ας δούμε και τ΄ άλλο στρατόπεδο της μόνης τότε συμμάχου ΑΓΓΛΙΑΣ. Πήρε ή όχι ανακούφιση στην ΑΦΡΙΚΗ και χρόνο για να ενισχύσει τις δυνάμεις της, απ΄την νικηφόρα Ελληνική δράση. Πήραν, όσοι δε συμπαθούσαν τον άξονα μήνυμα αισιοδοξίας ή όχι. Επηρεάσθηκε ή όχι φιλικά και αντιαξονικά η κοινή γνώμη των ΗΠΑ. Τελικά ήταν η ΠΡΩΤΗ νίκη κατά του άξονα και μάλιστα νίκη στροφής των εξελίξεων, νίκη αποφασιστική κι αποτελεσματική.

Δ. Μανίκας