Πολιτική μηδενικών προβλημάτων με όρους

Τακτικές κινήσεις στο Κυπριακό με σφραγίδα του Τούρκου ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

ΟΤούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, στο βιβλίο του ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΒΑΘΟΣ, το οποίο εκδόθηκε το 2001, ανέφερε, μεταξύ πολλών άλλων, πως «ακόμη και αν δεν υπήρχε κανένας μουσουλμάνος Τούρκος στην Κύπρο, η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να έχει ένα κυπριακό ζήτημα. Καμία χώρα δεν μπορεί να μείνει αδιάφορη απέναντι σε ένα τέτοιο νησί, που βρίσκεται μέσα στην καρδιά του ίδιου του ζωτικού της χώρου (…)».

Με την πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονές της, που αναπτύσσει μέσα από διπλωματικές πρωτοβουλίες η Τουρκία, εννοεί πως αυτή μπορεί να εφαρμοσθεί μόνο με όρους που καθορίζουν οι ευρύτεροι σχεδιασμοί της Άγκυρας στην περιοχή. Κι αυτό αφορά και την επίλυση του Κυπριακού. Σύμφωνα με τον Νταβούτογλου, «την Κύπρο δεν μπορεί να αγνοήσει καμία περιφερειακή ή παγκόσμια δύναμη που κάνει στρατηγικούς υπολογισμούς στη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο, το Σουέζ, την Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο. Η Κύπρος βρίσκεται σε τόσο ιδανική απόσταση απ’ όλες αυτές τις περιοχές, που έχει την ιδιότητα μιας παραμέτρου που (μπορεί να) επηρεάζει καθεμία απ’ αυτές ευθέως. Η Τουρκία, το στρατηγικό πλεονέκτημα που απέκτησε τη δεκαετία του 1970 πάνω σε αυτήν την παράμετρο, πρέπει να το αξιοποιήσει όχι ως στοιχείο μιας αμυντικής κυπριακής πολιτικής με στόχο τη διαφύλαξη του statusquo, αλλά ως ένα θεμελιώδες στήριγμα μιας διπλωματικής φύσεως επιθετικής θαλάσσιας στρατηγικής».

Αυτή η λογική και πολιτική προσέγγιση αφήνει τα αποτυπώματά της στο Κυπριακό και στην εν εξελίξει διαδικασία των απευθείας διαπραγματεύσεων για λύση. Άλλωστε, ο Νταβούτογλου είναι ο σχεδιαστής της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής του νεοθωμανισμού. Δεν είναι βέβαια αφελής να πιστεύει ότι μπορεί να οραματίζεται την αναγέννηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οραματίζεται ένα περιφερειακό σύστημα στο κέντρο του οποίου και σε ρόλο ηγεμόνα θα είναι η χώρα του. Άλλωστε από τις αρχές της δεκαετίας που διανύουμε οι σχέσεις με τους γείτονες της Τουρκίας έχουν αλλάξει δραματικά όπως και ρόλος της που αναδεικνύεται μέσα από πρωτοβουλίες.

Σε ό,τι αφορά την τακτική στο Κυπριακό, ενδεικτικές είναι οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί στο τουρκικό ΥΠΕΞ και αφορούν θέσεις και επιδιώξεις ενόψει της νέας φάσης του Κυπριακού. Σύμφωνα με τα όσα μεταδόθηκαν το πλαίσιο των κινήσεων αποτελείται από οκτώ σημεία:

Να αναζητηθούν διπλωματικές πρωτοβουλίες για επίσπευση συμφωνίας στο Κυπριακό.

Θα απαιτηθεί να αναληφθεί πιο ενεργός ρόλος από πλευράς ΗΠΑ και ΟΗΕ (επιδιαιτησία).

Είναι σημαντικό στο αμέσως επόμενο διάστημα να διορισθεί ειδικός αντιπρόσωπος των ΗΠΑ για το Κυπριακό, αλλά και να αναληφθεί πιο δυναμικός ρόλος από τον Αλεξάντερ Ντάουνερ( και πάλι παραπέμπει στην επιδιαιτησία).

Οι «προεδρικές εκλογές» του 2010 αποτελούν ένα φυσικό χρονοδιάγραμμα για τις συνομιλίες. Οπότε η διαδικασία των συνομιλιών δεν μπορεί να είναι ανοικτή, όπως δηλώνει ο Δ. Χριστόφιας.

Αυτή η περίοδος δεν μπορεί να συνεχιστεί χωρίς να αποφέρει κανένα αποτέλεσμα. Αυτή η διαδικασία θα καταλήξει οπωσδήποτε σε αποτέλεσμα. Είτε θα καταλήξουν θετικά οι συνομιλίες, είτε η διχοτόμηση θα εδραιωθεί με την εξεύρεση μιας άλλης φόρμουλας διευθέτησης.

Η Τουρκία στηρίζει σθεναρά την προ οπτική επίλυσης, αλλά δεν μπορεί με κανένα τρόπο να αναγκασθεί να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της.

Η Τουρκία θα επαναλαμβάνει με κάθε ευκαι ρία την ισχυρή θέλησή της για λύση. Σε αυτό το πλαίσιο επαναφέρεται εν ισχύι η πρότασή της για ταυτόχρονη άρση της «απομόνωσης» και άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών.

Το αποτέλεσμα στις «προεδρικές εκλογές» όποιο και αν είναι αυτό- θα έχει την επίδρασή του. Το αποτέλεσμα πρέπει να γίνει σεβαστό από όλους.

Λύση το2010 στα δικά της μέτρα στοχεύει η τουρκική κυβέρνηση

ΑΓΚΥΡΑ

Είναι προφανές ότι η Άγκυρα όταν δηλώνει πώς επιδιώκει λύση του Κυπριακού το εννοεί. Όμως εννοεί ταυτόχρονα ότι η λύση θα είναι στα μέτρα της, με τους δικούς της όρους.
Η Τουρκία θα προσπαθήσει να ξεπεράσει το εμπόδιο του Κυπριακού ενόψει, έχοντας δυο επιλογές ενώπιόν της. Πρώτο, να προχωρήσει σε λύση του Κυπριακού εντός του 2010. Λύση, όμως, με τους δικούς της όρους. Δηλαδή η διευθέτηση να της επιτρέψει να έχει επιρροή και στρατηγικό έλεγχο του νησιού. Δεύτερο, να οδηγηθεί σε αδιέξοδο η εν εξελίξει διαδικασία των διαπραγματεύσεων και την ευθύνη να τη φορτωθεί η Λευκωσία. Η Τουρκία επιχειρεί να στρέψει την πίεση προς τη Λευκωσία, ροκανίζοντας- ουσιαστικά αυτό πράττει εδώ και μήνες στο παρασκήνιο- τα «πιστοποιητικά» καλής θέλησης που είχε εξασφαλίσει η Κυπριακή Κυβέρνηση στο Κυπριακό.

Στα πλαίσια αυτά προβάλλει την άρνηση της ε/κ πλευράς για καθορισμό χρονοδιαγραμμάτων και για αναβαθμισμένη εμπλοκή των Ηνωμένων Εθνών.
Σε ό,τι αφορά τις θέσεις που κατατίθενται από πλευράς Άγκυρας και Ταλάτ στις διαπραγματεύσεις, είναι πρόδηλο ότι επιδιώκεται μια συνομοσπονδιακή λύση και σε καμία περίπτωση λύση δυο κρατών, καθώς κάτι τέτοιο δεν θα τους επέτρεπε τον στρατηγικό έλεγχο του νησιού.

Έξι κωδικοποιημένες θέσεις-κλειδί

Νέος συνεταιρισμός, ανόθευτη διζωνικότητα, εγγυήσεις, πρωτογενές δίκαιο

Ο ΑΧΜΕΤΝταβούτογλου όταν είχε επισκεφθεί τα κατεχόμενα την 1η Σεπτεμβρίου 2009, είπε πως η λύση πρέπει να είναι εναρμονισμένη «στο πλαίσιο των θεμελιωδών παραμέτρων που υιοθετούμε, ερειδόμενη στον ισότιμο συνεταιρισμό δύο ιδρυτικών κρατών, στη διζωνικότητα και στην πολιτική ισότητα». Η Τουρκία επιμένει ως γνωστό στις εγγυήσεις και βρίσκει πρόσφορο έδαφος, ενώ σε ό,τι αφορά την πτυχή της διακυβέρνησης, που είναι και το θέμα που έχει συζητηθεί ουσιαστικά στις απευθείας διαπραγματεύσεις, είναι σαφές πως προτάσσονται στοιχεία διαχωρισμού, χαλαρής σχέσης μεταξύ των λεγόμενων συνιστώντων κρατών, προβάλλοντας τη θέση ότι τα κρατίδια θα έχουν περισσότερες εξουσίες και η κεντρική κυβέρνηση, τις απαραίτητες δυνατές για να λειτουργήσει η χώρα σε διεθνές επίπεδο. Παρόλο που και στο θέμα των εξωτερικών σχέσεων ζητούν όπως συνάπτουν εξωτερικές σχέσεις ως κρατίδιο με βάση και τις αρμοδιότητες που θα έχει.

Οι επιδιώξεις της τουρκικής πλευράς στις διαπραγματεύσεις κωδικοποιούνται ως εξής:


α) Να καταστεί ενδεχόμενη λύση τμήμα του πρωτογενούς Δικαίου της Ε.Ε. για να κατοχυρωθούν παρεκκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο.

β) Να διατηρηθεί «ανόθευτη» η διζωνικότητα. Κοντολογίς, καθαρή διευθέτηση «γεωγραφικών συνόρων» και περιορισμός του αριθμού των Ε/κ που θα ζουν στο τ/κ συνιστών κρατίδιο.

γ) Να κατανεμηθούν ισότιμα οι εξουσίες.

δ) Ο συνεταιρισμός να είναι «νέος» (η τ/κ πλευρά θα είναι ικανοποιημένη με μία «ενδιάμεση λύση» μιας «ασαφούς διατύπωσης», η οποία όπως είπε πρόσφατα ο Ταλάτ, θα επιτρέπει στην ίδια να αντιλαμβάνεται έναν «νέο συνεταιρισμό» και στην ε/κ πλευρά να αντιλαμβάνεται τη «συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας».

ε) Το περιουσιακό να λυθεί με αποζημιώσεις, παρά την αναγνώριση εκ μέρους της τ/κ πλευράς των «δικαιωμάτων στην ιδιοκτησία». ζ) Να συνεχιστεί το καθεστώς των εγγυήσεων και ζωντανό το «δικαίωμα έμπρακτης και ενεργού επέμβασης» της Τουρκίας.
Φιλελεύθερος