Βραχονησίδες Καλόγεροι : To "κλειδί" του Κεντρικού Αιγαίου

Καλόγεροι : Μικρή έκταση, τεράστια εθνική σημασία.

Βραχονησίδες. Αιγαίο. Μοιραία, με αυτές τις δυο λέξεις το μυαλό ταξιδεύει αυτομάτως στα διάσημα πλεόν Ίμια τα οποία ταυτίστηκαν με την λέξη βραχονησίδα (και με το ταπεινωτικό "ευχαριστώ"..) στην συνείδηση των περισσοτέρων Ελλήνων. Μικροσκοπικές νησίδες στην μέση του πουθενά, συνήθως γίνονται το αντικείμενο της προσοχής μας μετά από κάποια κρίση ή κάποιο περιστατικό με τους αρπακτικούς γείτονες. Πολλοί από αυτούς τους βράχους αποτελούν σημεία τεράστιας εθνικής σημασίας αντιστρόφως ανάλογης με μέγεθος τους. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αποτελούν οι Καλόγεροι, φυτεμένοι όχι σε κάποια εσχατιά του αρχιπελάγους, αλλά ακριβώς στο κέντρο του.

Το μικρό αυτό δίδυμο αποτελείται από τον Μεγάλο Καλόγερο, ένα βράχο ύψος 36 μέτρων και εμβαδού 6 στρεμμάτων και τον Μικρό Καλόγερο 1400 μέτρα βορειοανατολικά του πρώτου, με ύψος 1 μέτρο και αβαθή τα οποία εκτείνονται μερικές δεκάδες μέτρα νότια. Οι βραχονησίδες δεσπόζουν του Κεντρικού Αιγαίου πελάγους απέχοντας 27 μίλια από την Χίο (ανατολικά) και 23 μίλια από την Άνδρο (δυτικά)

Χάρτης του Κεντρικού Αιγαίου στο κέντρο ακριβώς δακρίνουμε το όνομα "Καλόγεροι". Με γαλάζιο χρώμα τα χωρικά ύδατα των 6nm

Ο πρώτος φάρος τοποθετήθηκε στον μεγάλο Καλόγερο το 1920, λόγω του κινδύνου που αντιπροσώπευαν τα απότομα βράχια στα παραπλέοντα σκάφη. Αργότερα κατασκευάστηκε μικρό κατάλυμα το οποίο για μια περίοδο κατοικείτο καθώς σύμφωνα με τα νησιολόγιά του Γ. Κ. Γιαγκάκη ,«Κατά την απογραφή πληθυσμού της 16ης Οκτωβρίου 1940 ο μεγάλος Καλόγερος φέρεται να κατοικείται από 6 κατοίκους», «άνδρες, μάλλον του Πολεμικού Ναυτικού που επιτηρούσαν το Θαλάσσιο χώρο εν όψει Ιταλικής επίθεσης». Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο οι Γερμανοί κατασκεύασαν δεξαμενές νερού και πυρομαχικών οι οποίες είναι εμφανείς μέχρι και στις μέρες μας. Την στρατιωτική χρήση της βραχονησίδας μαρτυρούν τα εκατοντάδες διάσπαρτα βλήματα και κάλυκες που είναι συναντά κανείς σε ολόκληρη την έκταση του βράχου.

Σήμερα ο Καλόγερος φιλοξενεί μικρό φάρο ο συντηρείται τακτικά από την Υπηρεσία Φάρων του ΠΝ. Μάλιστα τον Νοέμβρη του 2006 έπεσε θύμα..κλοπής αφού άγνωστοι αφαίρεσαν τις μπαταρίες και άλλα κινητά στοιχεία του..

Χαλάσματα επι της βραχονησίδας. Σε πρώτο πλάνο ο ενοχλητικός ηλιακός συλλέκτης..(φωτ Γιώργος Μισετζής)

Τα..επινίκεια της Μαδρίτης

Είμαστε στο 1998, δύο μόλις χρόνια από την κρίση των Ιμίων με την οποία η Άγκυρα αποφάσισε να φέρει στο προσκήνιο την θεωρία των γκρίζων ζωνών, το νέο όχημα της επεκτατικής της πολιτικής της στο Αιγαίο. Η ελληνική πολιτική ηγεσία ταπεινωμένη από το χαστούκι των Ιμίων κάνωντας πράξη την υπερήφανη πολιτική της εξημέρωσης του θηρίου, σύρεται στην Μαδρίτη (1997) όπου υπογράφει την ομώνυμη κατάπτυστη συμφωνία που αναγνωρίζει πλέον και επίσημα "νόμιμα και ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο".

Ο φάρος και οι αποθήκες νερού και πυρομαχικών επι της βραχονησίδας. (φωτ Γιώργος Μισετζής)

2 Ιανουαρίου 1998 : Ευέλικτη Πένσα στο Αιγαίο

Στις αρχές Ιανουαρίου 1998 λίγους μήνες μετά από την Μαδρίτη, τα πρώτα αποτελέσματα του τραγικού αυτού λάθους μας χτυπούν την πόρτα.. Με πρόσχημα την μεγάλη ετήσια αεροναυτική άσκηση Ευέλικτη Πένσα των Τούρκων η Άγκυρα ανακοινώνει την δέσμευση μεγάλων περιοχών στο Αιγαίο, μία εκ των οποίων περιλαμβάνει και εθνικό έδαφος! και πιο συγκεκριμένα τις βραχονησίδες Καλόγεροι ..Η Αθήνα απαντάει με ένα απο τα συνηθισμένα νερόβραστα διπλωματικά διαβήματα, στο οποίο δίνει πάτημα για μια προτοφανής σειρά ανακοινώσεων απο το τουρκικό ΥΠΕΞ, το οποίο αρχικά μέσω του εκπροσώπου του αμφισβήτισε το εύρος του Εθνικού εναερίου χώρου των 10 μιλίων

Η άσκηση ξεκινά στις 2 Ιανουαρίου 1998 με δεκάδες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και με φραστική επιθετικότητα, η Άγκυρα αμφισβήτησε προκλητικά, κατα την πρώτη βδομάδα διεξαγωγής της, τόσο το εύρος των 10 ν.μιλίων του εθνικού εναέριου χώρου όσο και την ελληνική κυριαρχία σε νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου. Μάλιστα έφτασε σε σημείο να παρενοχλήσει με ζεύγος F-16, Ελληνικό ελικόπτερο Chinook το οποίο μετέφερε τον τότε ΥΠΕΘΑ Άκη Τσοχατζόπουλο απο την Χίο στα γειτονικά Ψαρά, στα πλαίσια περιοδείας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.Tις επόμενες ημέρες τις "σκληρές" ανακοινώσεις του Έλληνα κυβερνητικού εκπροσώπου και τωρινού υπουργού Δ.Ρέππα για "μη ευρωπαική" συμπεριφορά της Τουρκίας ακολουθούν :

1. Eνημερωτικό σημείωμα του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών (7.1.98), με το οποίο η Αγκυρα επαναφέρει το θέμα της συνέχισης του διαλόγου μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων εμπειρογνωμόνων, με την παράκαμψη όμως της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

2. Δήλωση του εκπροσώπου του τουρκικού ΥΠΕΞ Ουτκάν (7.1.98) : "δεν έχουν καμμία νομική ισχύ τα σχέδια της Ελλάδας σε νησίδες και βραχονησίδες, που δεν ανήκουν στην κυριότητά της, με διεθνείς συμβάσεις. Eίναι απαράδεκτο να προσπαθεί η Ελλάδα να αλλάξει το καθεστώς των γεωγραφικών σχηματισμών στο Αιγαίο με τετελεσμένα και μονομερείς ενέργειες. Χρειάζεται να διαπιστωθεί η κυριότητα των γεωγραφικών σχηματισμών, εκτός των παραπάνω, σύμφωνα με τις ισχύουσες διεθνείς συμβάσεις . Τα τελευταία εγχειρήματα έρχονται σε αντίθεση με τη δέσμευση που ανέλαβε η Ελλάδα στη Μαδρίτη για αποφυγή μονομερών ενεργειών στο Αιγαίο"

3. Aνακοίνωσή του τουρκικού ΥΠΕΞ (8.1.98) κατα την οποία ζητείται από την Ελλάδα "να εμποδίσει τις επιθέσεις κατά της τουρκικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη.

4. Aνακοίνωσή του τουρκικού ΥΠΕΞ (8.1.98) με αφορμή τις δηλώσεις Παγκάλου για το Κουρδικό, σύμφωνα με την οποία: "Η πολιτική καταπίεση που εφαρμόζει εδώ και χρόνια η Ελλάδα εναντίον της τουρκικής κοινότητας στη Δυτική Θράκη, μπορεί να είναι μόνο πηγή ντροπής για μια χώρα που θεωρεί τον εαυτό της πολιτισμένο. Συμβουλεύουμε τον Πάγκαλο που αναφέρθηκε στον Χίτλερ να ξανασκεφτεί το πώς οι ελληνικές αρχές είχαν παραδώσει με ευχαρίστηση(!) τους δεκάδες χιλιάδες Εβραίους που ζούσαν στην Ελλάδα στους στρατιώτες του Χίτλερ στέλνοντάς τους στα στρατόπεδα θανάτου"

Οι αποθήκες, όπως φαίνονται από την κορυφή του βράχου (φωτ Γιώργος Μισετζής)


Στο στόχαστρο οι νησίδες και οι βραχονησίδες του Αιγαίου

Προσπαθώντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις των επικίνδυνων ενεργειών της η Άγκυρα ξεκινά εκστρατεία κατασυκοφάντησης της Ελλάδας προσπαθώντας να επιρρίψει την ευθύνη της έντασης στην Ελληνική πλευρά . Χαρακτηριστικό είναι δημοσίευμα της Τζουμχουριέτ (6.1.98) στο οποίο η επιρρίπτεται η ευθύνη για την ένταση στον εποικισμό νησίδων από τους Έλληνες.. "η Άγκυρα παρακολουθεί στενά και πολύ προσεκτικά, τις πληροφορίες ότι η Ελλάδα σχεδιάζει, να προχωρήσει σε εποικισμό ερημονησίδων και βραχονησίδων του Αιγαίου". Η εφημερίδα, επικαλούμενη αρμόδιους του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών επισημαίνει: "Η Αθήνα επιδιώκει κάποια νέα προβοκάτσια. Κι αυτό γιατί δεν πρόκειται για μια απλή περίπτωση εγκατάστασης, αλλά για ένα σχέδιο που εντάσσεται στο γενικότερο στόχο της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα και να μετατρέψει το Αιγαίο σε ελληνική λίμνη".

Στις 2/12/98 ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ κ. Ουτκάν, στη διάρκεια της εβδομαδιαίας ενημέρωσης των δημοσιογράφων αμφισβητεί ευθέως την ελληνικότητα των Καλόγερων επαναλαμβάνοντας τις τουρκικές θεωρίες περι εποικισμού βραχονησίδων στο Αιγαίο : "δεν έχουν καμμία νομική ισχύ τα σχέδια της Ελλάδας σε νησίδες και βραχονησίδες, που δεν ανήκουν στην κυριότητά της, με διεθνείς συμβάσεις". Ο Τούρκος εκπρόσωπος αφού υπογράμμισε , την αναγκαιότητα "να διαπιστωθεί η κυριότητα των γεωγραφικών σχηματισμών, εκτός των παραπάνω, σύμφωνα με τις ισχύουσες διεθνείς συμβάσεις" κατάληξε -παλι.-: "Οι τελευταίες ενέργειες έρχονται σε αντίθεση με τη δέσμευση που ανέλαβε η Ελλάδα στη Μαδρίτη για αποφυγή μονομερών ενεργειών στο Αιγαίο"...

Γκραβούρα εποχής απο την βιβλιοθήκη της Χίου. "Calojerο" :Tο κέντρο του Αιγαίου

Η σημασία των Καλόγερων στο ζήτημα της υφαλοκρηπίδας

Στις αρχές του 2000 μετά από πρωτοβουλία του τωρινού πρωθυπουργού Γ.Παπανδρέου ξεκινάνε άτυπες συνομιλίες Ελλάδας-Τουρκίας μεταξύ των ΓΓ των Υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών πρέσβεων Αναστάσιου Σκοπελίτη και Ουγούρ Ζιγιάλ. Τα αποτελέσματα των 34 γύρων μυστικών συνομιλιών για το Αιγαίο δεν δόθηκαν ποτέ στην δημοσιότητα με εξαίρεση ορισμένα στοιχεία που ήρθαν στο φώς το 2006 και τα οποία ουδέποτε διαψεύστηκαν από το ελληνικό ΥΠΕΞ. «Καθημερινή» (Στ. Λυγερός 4-6-2006).

Σύμφωνα με αυτά η γείτονα χώρα κατα την διάρκεια των συνομιλιών ζητούσε η υφαλοκρηπίδα στο Βόρειο και Κεντρικό Αιγαίο (περιοχή στην οποία πιθανολογείται η ύπαρξη σημαντικών κοιτασμάτων πετρελαίου) να μοιραστεί μεταξύ των δύο χωρών ή να αποτελέσει αντικείμενο συνεκμετάλευσης με καθορισμένα ποσοστά. Η περιοχή για την οποία γίνεται λόγος είναι τα διεθνή ύδατα μεταξύ Αγίου Όρους και Σιθωνίας στα βόρεια,την νήσο Σκύρο στα δυτικά, τον Άγιο Ευστράτιο και την Λέσβο στα ανατολικά και την βραχονησίδα Καλόγεροι στα νότια...

Όμως τα κίνητρα της Άγκυρας σαφώς και δεν είναι μόνο οικονομικά καθώς η απόκτηση υφαλοκρηπίδας,αποκλειστικής οικονομικής ζώνης ή ακόμα και εναέριου χώρου αποτελεί πάγιο στόχο για γεωπολιτικούς λόγους. Η απόκτηση τέτοιων ερισμάτων δυτικά των Ελληνικών νήσων του Ανατολικού Αιγαίου θα επέτρεπε τον εγκλωβισμό τους και σε δεύτερο χρόνο την αμφιβήτηση της κυριαρχίας ακόμα και επι των μεγαλύτερων απο αυτών.

Κατά την 27η συνάντηση των γενικών γραμματέων των δύο υπουργείων , την άνοιξη του 2003, οι μυστικές επαφές για την παραπομπή του θέματος στην Χάγη είχαν ολοκληρωθεί και οι δύο πλευρές θα ζητούσαν απο το Διεθνές Δικαστήριο να διευθετήσει γενικά το πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας.

Στο σχετικό συνυποσχετικό όμως αναφερόταν ρητά ότι οι δύο πλευρές συναινούσαν να επιλυθούν εκτός απο το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας και όλα τα «παρεμπίπτοντα ζητήματα». Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής όταν ο Ελληνας πρέσβης ζήτησε διευκρινίσεις για το ποια είναι αυτά τα παρεπίμπτοντα ζητήματα, ο συνομιλητής του απέφυγε να τα κατονομάσει, δηλώνοντας γενικώς ότι "η Άγκυρα θα έχει το δικαίωμα να θέσει όποιο ζήτημα αυτή νομίζει. Και βεβαίως το Δικαστήριο θα κρίνει εάν αυτά που θα τεθούν από την τουρκική πλευρά είναι ή όχι παρεμπίπτοντα . Ακόμα και αν το Δικαστήριο τα κρίνει μη-παρεπίμπτοντα και δεν γνωμοδοτήσει, η Άγκυρα θα διατηρήσει ακέραιες τις θέσεις της επι αυτών"....

Ο αρχιτέκτονας των μυστικών συνομιλιών ,Γ.Παπανδρέου

Οι διερευνητικές επαφές τελικά δεν κατέληξαν σε συμφωνία και σταμάτησαν αιφνιδιστικά το 2003 . Ο τότε ΥΠΕΞ κ. Παπανδρέου απέδωσε το γεγονός ότι δεν προχώρησε η συμφωνία στο ότι ο ίδιος και ο τότε πρωθυπουργός κ. Κ. Σημίτης έκριναν τον Δεκέμβριο του 2003 ότι λόγω της προεκλογικής περιόδου ο κ. Κ. Καραμανλής δεν θα την αποδεχόταν (λινκ). Βεβαίως σημαντικό ρόλο έπαιξε και η εκτίμηση του Μαξίμου ότι συμφωνία με τους παραπάνω όρους θα συναντούσε σημαντικότατες εσωκομματικές αντιδράσεις.




Το Πίρι Ρέις στους Καλόγερους

Μετά το τέρμα των μυστικών συνομιλιών, η Άγκυρα επέστρεψε στις παλιές καλές δοκιμασμένες μεθόδους για να πιέσει την φοβική ηγεσία των Αθηνών : απειλές χρήσης βίας και λεονταρισμοί. Τον Ιούλιο του ιδίου έτους (2003) το ερευνητικό σκάφος Πιρί Ρέις πραγματοποίησε έρευνες σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο Κεντρικό Αιγαίο προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να εγγράψει αξιώσεις επι αυτής. Στις συγκεκριμένες έρευνες ένα απο τα σημεία στα οποία έδειξε "ιδιαίτερο ενδιαφέρον" η Άγκυρα ήταν οι βραχονησίδες Καλόγεροι. Στις 11 Ιουλίου το πλοίο απέπλευσε απο το λιμάνι του Τσεσμέ και κατευθύνθηκε προς το Κεντρικό Αιγαίο. Φτάνοντας στην περιοχή των Καλόγερων (8 μίλια βόρεια της βραχονησίδας) πραγματοποίησε νυχτερινές έρευνες με την ανοχή της μουδιασμένης Ελληνικής κυβέρνησης..

"Τυχαίες" παραβιάσεις..

Υπο το παραπάνω πρίσμα ίσως θα έπρεπε να συνεκτιμηθούν και οι συνεχόμενες παρενοχλήσεις ελληνικών μέσων ασκούμενων εντός του Πεδίου Βολής Άνδρου LDG-68 , εντός του οποίου βρίσκεται ποιος άλλος; Φυσικά οι βραχονησίδες Καλόγεροι. Μόλις εχθές τουρκικά F-16 παρενόχλησαν Ελληνική φρεγάτα η οποία εκτελούσε πραγματικά πυρά εντός του ΠΒ. Ανάλογες παρενοχλήσεις έλαβαν χώρα και στο παρελθόν , ένεκα της γνωστής προσπάθειας των Τούρκων να καταργήσουν και τα μόνιμα πεδία βολής στο Αιγαίο, τα οποία σκέντονται εμπόδιο στην σταδιακό γκριζάρισμα της περιοχής

Τι μέλλει γενέσθαι;

Μετά απο αυτή την σύντομη αναδρομή στην ιστορία των Καλόγερων μέσα απο τα ελληνoτουρκικά, πιστεύουμε γίνεται σαφές το πόσο μεγάλη σημασία έχουν αυτοί οι μοναχικοί βράχοι για τα Ελληνικά εθνικά συμφέροντα στην περιοχή του Αιγαίου. Υπο το πρίσμα της επανέναρξης μυστικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας παλι με πρωτοβουλία του Γ.Παπανδρέου (το δις εξαμαρτείν ούκ ανδρός σοφού-αλλά αυτό το ξέρουμε ήδη..) η ανάγκη προβολής της στρατηγικής τους αξίας κρίνεται επιτακτικότερη απο ποτέ.
Εν Κρυπτώ