Πόσο αθώα ήταν η διέλευση της Τουρκικής φρεγάτας Turgut Reis;

Τι υποθέσεις μπορούν να γίνουν;

Στις 14 Ιανουαρίου 2009 σημειώθηκε ένα αρκετά σοβαρό επεισόδιο το οποίο δεν κατατάσσεται στις απλές προκλήσεις αλλά στις ιδιαίτερα σοβαρές.
Η τουρκική φρεγάτα «Turgut Reis» (F241, τύπου ΜΕΚΟ 200ΤΝ Track I, κλάσης «Yavuz», ναυπηγήθηκε στο Κίελο και τέθηκε σε υπηρεσία στις 4 Φεβρουαρίου 1988), ενώ πραγματοποιούσε αβλαβή διέλευση σε ελληνικά χωρικά ύδατα, χωρίς προειδοποίηση άλλαξε πορεία και έχοντας ενεργοποιημένο το σύστημα μάχης (αισθητήρες, όπλα) κατευθύνθηκε ανατολικά της Μακρονήσου, διερχόμενη από το στενό Καφηρέα-Ανδρου. Το τουρκικό πολεμικό είχε εντοπισθεί από τα Ναυτικά Παρατηρητήρια (ΝΠ) Ανδρου και Σκύρου και παρακολουθείτο συνεχώς από τη φρεγάτα «Μπουμπουλίνα» (F463).
Επρόκειτο για την πιο σοβαρή τουρκική πρόκληση τα τελευταία χρόνια και μάλιστα στη θάλασσα, η οποία σηματοδοτεί επικίνδυνη κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικής συμπεριφοράς.

Στόχος της Αγκυρας δεν ήταν η τρομοκράτηση κάποιων νησιωτών, η επαναφορά μιας διεκδίκησης ή η αμφισβήτηση των χωρικών υδάτων. Η τουρκική πολιτικο-στρατιωτική ηγεσία, έχοντας αποθρασυνθεί από τα συνεχή «ανοίγματα» της Αθήνας (πολιτικά και στρατιωτικά), εκτίμησε ότι θα μπορούσε να προβεί σε μια συμβολική κίνηση, εντός μη αμφισβητούμενων ελληνικών χωρικών υδάτων, με σκοπό να εκθέσει την ελληνική κυβέρνηση και τις Ένοπλες Δυνάμεις μας.
Πράγματι, η εικόνα μιας τουρκικής φρεγάτας μερικά μίλια μακριά από την πρωθυπουργική κατοικία στη Ραφήνα, καθώς και των πλοίων που βρίσκονταν στην περιοχή και αντιλήφθηκαν την ύπαρξή της, είναι κάθε άλλο παρά κολακευτική για την Ελλάδα. Η εν λόγω κίνηση απαξίωσης του ελληνικού «δόγματος αποτροπής» δίνει ένα μήνυμα προς την Αθήνα: ότι παρά τις όποιες μεγαλοστομίες, οι Τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις είναι σε θέση να διασύρουν την Ελλάδα και να αμφισβητούν την κυριαρχία της, όποτε κρίνουν, στον αέρα και στη θάλασσα.
Όπως είναι γνωστό, βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας όλα τα πλοία, συμπεριλαμβανομένων και των πολεμικών, έχουν το δικαίωμα να εκτελούν πλου σε ξένα χωρικά ύδατα χωρίς να έχουν ζητήσει άδεια, εκτελώντας αβλαβή διέλευση. Για να θεωρηθεί ένας πλους ως αβλαβής διέλευση το πολεμικό πλοίο οφείλει να τηρεί συγκεκριμένους κανόνες τους οποίους ορίζει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (εθιμικό και συμβατικό).
Προϋπόθεση για την αβλαβή διέλευση με βάση τους κανόνες για τα πλοία, συμπεριλαμβανομένων και των πολεμικών, αποτελεί: «η διέλευση να είναι συνεχής και ταχεία και να μην εκτελείται άσκοπα, έστω και για αναψυχή, περιπλάνηση μέσα στη χωρική θάλασσα του παράκτιου κράτους, εκτός εάν συνδυάζεται με πορεία προς ή από λιμένα του εν λόγω κράτους».
Εκτός αυτών, από τις ουσιαστικότερες υποχρεώσεις των διαπλεόντων από τη χωρική θάλασσα ενός κράτους είναι:
α) Να μην εκτελούνται ασκήσεις ή γυμνάσια με όπλα οποιουδήποτε είδους.
β) Να μην εκτελούνται πράξεις που να αποσκοπούν στη συλλογή πληροφοριών προς βλάβη της άμυνας ή της ασφάλειας του παράκτιου κράτους.
γ) Να μην εκτελούνται προσνηώσεις ή απονηώσεις αεροσκαφών.
δ) Να μην εκτελείται οποιαδήποτε σοβαρή ρύπανση κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.
ε) Να μην προβαίνουν σε κάθε απειλή ή χρήση βίας κατά της κυριαρχίας, της εδαφικής ή της πολιτικής ανεξαρτησίας του παράκτιου κράτους ή κατά οποιονδήποτε άλλο τρόπο σε παράβαση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου που περιέχονται στον χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Η τουρκική φρεγάτα εκτέλεσε επιτρεπόμενη αβλαβή διέλευση διερχόμενη από το στενό του Καφηρέα (Ανδρος – Νότια Εύβοια) και μέχρι τη στιγμή που ανέστρεψε στην περιοχή δυτικά – νοτιοδυτικά της νήσου Κέας. Τη στιγμή κατά την οποία ανέστρεψε, όπως σημειώνει το ΓΕΝ, «απέβαλε τον χαρακτήρα της αβλαβούς διελεύσεώς της, αίροντας μια από τις προϋποθέσεις, καθώς δεν εκτελούσε πλέον διέλευση συνεχή και ταχεία με σκοπό την έξοδό της από τη χωρική μας θάλασσα και επειδή οι συγκεκριμένες της κινήσεις παρουσιάζονται πλέον ως περιπλάνηση εντός της χωρικής μας θάλασσας.
Ως εκ τούτου αυτή η αναστροφή και μόνο, χαρακτηρίζει βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας τη διέλευση της τουρκικής φρεγάτας ως μη αβλαβή». H ελληνική κυβέρνηση, μετά τη διαπίστωση της θρασύτατης νέας τουρκικής πρόκλησης, προχώρησε στις προβλεπόμενες ενέργειες.
Ακολούθως θα προχωρήσουμε στη δική μας εκτίμηση για το τι θα μπορούσε να υποκρύπτει η κίνηση του τουρκικού σκάφους, καθώς και σε προτάσεις για μερικές άμεσες ελληνικές ενέργειες, ώστε να αποτραπεί η επανάληψη τέτοιων φαινομένων.
Η φρεγάτα «Turgut Reis» είναι γνωστή από την εποχή των Ιμίων. Από αυτήν αποβιβάστηκαν σε λέμβους οι Τούρκοι καταδρομείς οι οποίοι στη συνέχεια κατέλαβαν τη μια από τις δύο νησίδες των Ιμίων. Συνεπώς το πλοίο έχει μετάσχει υπό επιχειρησιακές συνθήκες σε αποστολές μεταφοράς λέμβων και ανδρών ανορθοδόξου πολέμου. Αραγε τι θα μπορούσε να έχει συμβεί κατά τη διάρκεια της «τυχαίας» και «ακατανόητης» για ορισμένους πορείας της «Turgut Reis»;
Υπόθεση Πρώτη
Το τουρκικό πλοίο πραγματοποίησε αναγνωριστική επιχείρηση χρησιμοποιώντας αισθητήρες του (π.χ. σόναρ) για την καταγραφή των βαθών σε συγκεκριμένες περιοχές, συλλέγοντας παράλληλα και άλλα στοιχεία τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από υποβρύχια για την προσβολή πλοίων του ΠΝ. Θυμίζουμε ότι η θαλάσσια περιοχή από τις ακτές της ανατολικής Αττικής μέχρι και το στενό Καφηρέα-Ανδρου, αποτελεί το μοναδικό πέρασμα για τα αρματαγωγά του ΠΝ τα οποία θα πρέπει να κινηθούν προς τον Βόλο για να παραλάβουν τις μονάδες της 32 Ταξιαρχίας Πεζοναυτών. Το τουρκικό πλοίο πιθανώς χρησιμοποιήθηκε και για την κάλυψη υποβρυχίου το οποίο βρισκόταν ήδη στην περιοχή και επιχειρούσε με άκρα μυστικότητα. Σε κάποιο σημείο της περίεργης διαδρομής τα δύο σκάφη συναντήθηκαν και η φρεγάτα προσέφερε «προστασία» στο υποβρύχιο, που έπλευσε κάτω από αυτή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Υπόθεση Δεύτερη
Η φρεγάτα μετέφερε κλιμάκιο ανορθοδόξου πολέμου το οποίο αποβίβασε στην περιοχή, στην Αττική ή και σε κάποιο νησί. Με δεδομένη την επιτυχή εφαρμογή της μεθόδου στα Ιμια, είναι σαφές ότι η άφεση λέμβων με καταδρομείς δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή, ούτε να καταγραφεί από τα ραντάρ.
Υπόθεση Τρίτη
Η τουρκική φρεγάτα παρείχε κάλυψη για την αποβίβαση ανδρών ανορθοδόξου πολέμου οι οποίοι μεταφέρθηκαν από άλλο μέσο (υποβρύχιο). Σε αυτή την περίπτωση το πλοίο προσείλκυσε την προσοχή, επιτρέποντας στο υποβρύχιο να ολοκληρώσει την αποστολή του. Οι καταδρομείς θα μπορούσαν να έχουν μεταφερθεί πριν από το «επεισόδιο» ή μετά από αυτό.
Υπόθεση Τέταρτη
Οι Τούρκοι καταδρομείς βρίσκονται ήδη εντός της Αττικής με συγκεκριμένες εντολές και μπορούν, όποτε διαταχθούν, να πλήξουν πρόσωπα-κλειδιά ή να προβούν σε απαγωγές προσώπων εγνωσμένου κύρους, σε δολοφονίες και σε απόπειρες αποσταθεροποίησης ενεργώντας ως δήθεν τρομοκρατικές οργανώσεις. Την κατάλληλη στιγμή θα πραγματοποιήσουν περισσότερα, φονικότερα και ακριβέστερα πλήγματα. Στην προσπάθειά τους θα μπορούσαν να έχουν αρωγούς κάποιους από τους δήθεν οικονομικούς μετανάστες οι οποίοι έχουν αποκτήσει καλή γνώση περιοχών της Αττικής.
Οι παραπάνω υποθέσεις δεν πρέπει να θεωρηθούν ως υπερβολικές αλλά ως μια ένδειξη του τι θα μπορούσε να συμβεί (ή συνέβη) με μια ακόμη «ακατανόητη» πρόκληση των Τούρκων. Ας έχουν γνώση οι φύλακες, εάν έχουν διάθεση να ασχοληθούν…
Ας έλθουμε τώρα σε μια πρόταση αντιμετώπισης ανάλογων προκλητικών κινήσεων. Σε οργανωτικό επίπεδο, η συμβολή του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΕΝ) είναι απαραίτητη.
Σε επιχειρησιακό, προτείνουμε – όσο και αν ακούγεται παράξενο – μια δυναμική ενέργεια χωρίς τη χρήση ένοπλης βίας. Ενα ελληνικό εμπορικό πλοίο εκτοπίσματος άνω των 30.000 τόννων (το εκτόπισμα της ΜΕΚΟ είναι της τάξης των 3.500 τόννων) το οποίο θα κινείται στην περιοχή ενδιαφέροντος, θα λάβει εντολή από τον θάλαμο επιχειρήσεων του ΥΕΝ να ισχυρισθεί βλάβη πηδαλίου και να συγκρουσθεί με το τουρκικό σκάφος, προκαλώντας σοβαρές ζημιές ή τη βύθισή του. Έπειτα από την κατάλληλη δημοσιοποίηση του γεγονότος, το Τουρκικό Ναυτικό δεν θα αποτολμούσε να στείλει πάλι στην ίδια περιοχή ή αλλού πλοία του με σκοπό την πρόκληση. Ολόκληρος ο κόσμος θα μάθαινε ότι ένα τουρκικό πολεμικό πλοίο έθεσε σε κίνδυνο τη ναυσιπλοϊα κινούμενο προκλητικά σε μια θαλάσσια λεωφόρο πυκνής κυκλοφορίας και λόγω κακής συγκυρίας προκλήθηκε ναυτικό ατύχημα. Σε μια άλλη περίπτωση, το ΥΕΝ θα ενημέρωνε κάποια από τα διερχόμενα ελληνικά πλοία για το συμβάν και το ατύχημα θα μπορούσε να εκδηλωθεί σε άλλο σημείο («η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο»). Σε όλες τις περιπτώσεις το μήνυμα προς την Άγκυρα θα ήταν κάτι παραπάνω από σαφές.
Τα προαναφερθέντα ανήκουν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας και, φυσικά, δεν αποτελούν προτάσεις ή σενάρια επί των οποίων θα μπορούσε να οικοδομηθεί μια «εναλλακτική πολιτική αντιμετώπισης προκλήσεων». Η Ελλάδα και το ΠΝ έχουν ήδη προδιαγράψει τις πορείες τους. Η κυβέρνησή μας «έχει καταπιεί την πρόκληση», ενώ το ΠΝ προετοιμάζεται, μεταξύ άλλων, να υλοποιήσει συνεκπαίδευση μονάδων κατά τις μετακινήσεις τους από και προς τους τόπους ελλιμενισμού των πολεμικών πλοίων και την ανταλλαγή επισκέψεων πολεμικών πλοίων σε λιμένες των δύο χωρών.
Θυμίζουμε ότι ο Α/ΓΕΝ είχε δηλώσει στις 3 Οκτωβρίου 2008, μετά την επίσκεψη του Τούρκου ομολόγου του: «Οι συνομιλίες μας απέδειξαν ότι μπορούμε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας να προωθήσουμε τις σχέσεις των δύο Ναυτικών μας και να τις θέσουμε σε υψηλότερο επίπεδο από αυτό που βρίσκονται σήμερα»…. Να θυμάστε επίσης ότι τόσο το Τουρκικό Ναυτικό, όσο και εσείς, έχετε έναν φίλο στην Ελλάδα». Προφανώς το τουρκικό επιτελείο Ναυτικού και ο αρχηγός του θέλησαν να στείλουν ένα μήνυμα στον Έλληνα φίλο τους και το έπραξαν διατάσσοντας την αποστολή της «Turgut Reis» έξω από τη Ραφήνα…
ΙΩΑΝΝΗΣ Σ. ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ
ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ

Πηγή