Οι δυσκολίες της Τουρκίας, ευκαιρία για Ελλάδα και Κύπρο

ΜΕ ΤΟΝ ΣΑΒΒΑ ΙΑΚΩΒΙΔΗ

Η ΤΟΥΡΚΙΑ είναι μία μεγάλη χώρα, που κείται σε μια κρίσιμης γεωπολιτικής σημασίας περιοχή του κόσμου. Διαθέτει τον πιο μεγάλο στρατό του ΝΑΤΟ. Κατά τον Νταβούτογλου, τον αρχιτέκτονα της νέας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, η Τουρκία είναι χώρα ευρωπαϊκή, ασιατική, μεσογειακή. Επειδή ακριβώς οι Τούρκοι γνωρίζουν την αξία και τη σημασία της χώρας τους στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, επιδιώκουν να διαδραματίσουν ρόλους και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για κρίσεις και διενέξεις πολύ πέραν των ορίων τους. Το δόγμα Νταβούτογλου αναφέρεται σε «μηδενικά προβλήματα με τις γειτονικές χώρες». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία επιδίωξε να βελτιώσει τις σχέσεις της με τη Συρία, την Αρμενία, τη Γεωργία, ακόμα και να εμπλακεί στο Μεσανατολικό, με μεσολαβήσεις μεταξύ Συρίας - Ισραήλ ή μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων. Η Άγκυρα στοχεύει επίσης στα Βαλκάνια, στον Καύκασο, στην Αφρική και στην Ασία. Το δόγμα Νταβούτογλου, όμως, παθαίνει αφλογιστία ή παραλύει όταν πρόκειται για την Ελλάδα και την Κύπρο.

Οι διπλωματικές και άλλες βλέψεις της Τουρκίας ξεκινούν από την αντίληψη ότι είναι η κληρονόμος της πάλαι ποτέ Οθωμανικής αυτοκρατορίας, γι’ αυτό και ο Νταβούτογλου υποβάλλει ότι, όπου υπάρχει μουσουλμανική κοινότητα ή μειονότητα, είναι καθήκον της Τουρκίας να τη βοηθά και να την προστατεύει. Έτσι εξηγείται η αδίστακτη πολιτική της στην ελληνική Θράκη και η συνεχιζόμενη κατοχή του 37% της Κύπρου. Αυτή η πολιτική μορφοποιείται στη θέση Νταβούτογλου ότι η Κύπρος είναι τόσο πολύτιμη ώστε ακόμα και να μην υπήρχαν Τούρκοι σε αυτήν, η Τουρκία όφειλε να συντηρεί ένα κυπριακό πρόβλημα. Η νταβουτόγλεια εξωτερική πολιτική της Τουρκίας προβλήθηκε ως το όχημα που θα καταστήσει τη χώρα, κατά τις φιλοδοξίες του υπουργού Εξωτερικών, μεγάλη δύναμη μέχρι το 2023. Ιδού, όμως που εδώ και καιρό αυτή η φιλόδοξη πολιτική φαίνεται να μην έχει τόση πνοή και αποτελεσματικότητα και επικρίνεται έντονα στην Τουρκία.

Ένας γνωστός αρθρογράφος της «Χουριέτ», ο Γκιουνεΐτ Ούλσεβερ, σε ανάλυσή του κομματιάζει κυριολεκτικά και χλευάζει την πολιτική Νταβούτογλου, λέγοντας ότι ενώ η Τουρκία πηγαίνει για μαλλί θα βγει, στο τέλος, κουρεμένη. Στη συνέχεια ο αρθρογράφος επισημαίνει ότι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ δεν είναι και τόσο καλές αφού οι ΗΠΑ δεν συμμετέχουν σε στρατιωτικές ασκήσεις, δεν θα παραδώσουν μη επανδρωμένα αεροπλάνα και ελικόπτερα στην Τουρκία επειδή, εκτός των άλλων, η χειροτέρευση των σχέσεων με το Ισραήλ ενεργοποίησε το εβραϊκό λόμπι εναντίον της Άγκυρας. Εξάλλου, γράφει, η υποστήριξη, που παρέχει η Τουρκία προς το Ιράν και η κρίση με το Ισραήλ, δεν αντιβαίνουν μόνο προς τα συμφέροντα του εβραϊκού λόμπι, αλλά και προς τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά, δεν έχει τηρηθεί και η υπόσχεση, η οποία έχει δοθεί στον Πρόεδρο Ομπάμα, προκειμένου αυτός να αντισταθεί στο «ψήφισμα περί αρμενικής γενοκτονίας». Τα Πρωτόκολλα, τα οποία έχουν υπογραφεί με την Αρμενία ενώπιον παγκόσμιων ηγετών, έχουν φρακάρει σε κάποια σημεία μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Ουδείς μπόρεσε να λύσει το γρίφο της τακτικής αυτής.
Στη συνέχεια, ο Τούρκος αρθρογράφος επισημαίνει ότι «οι ειρηνευτικές συνομιλίες για τη Μέση Ανατολή έχουν αρχίσει στην Ουάσινγκτον, στην απουσία της Τουρκίας. Άγνωστο παραμένει ακόμη και το θέμα πώς θα εξασφαλισθεί η σταθερότητα στο Ιράκ, ιδίως στο Βόρειο Ιράκ, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, και ποια θα είναι η συμβολή της Τουρκίας. Η Τουρκία χάλασε τις σχέσεις της με το να καταστεί σταυροφόρος της παλαιστινιακής υπόθεσης. Όμως, ο Πρόεδρος της Παλαιστίνης Αμπάς, επειδή δεν είναι καθόλου ευχαριστημένος από την κατάσταση αυτή, ως διαμεσολαβητή με τη Χαμάς δεν επέλεξε την Τουρκία, αλλά την Αίγυπτο. Η Τουρκία υποστηρίζει το Ιράν στο θέμα των πυρηνικών ερευνών του. Όμως, ούτε και το Ιράν δέχεται την Τουρκία ως διαμεσολαβητή στη διένεξή του με τις ΗΠΑ. Έτσι, λοιπόν, έχει η κατάσταση της διπλωματίας μας, η οποία κατευθύνεται από τον Νταβούτογλου. Παρακαλώ», καταλήγει ο αρθρογράφος, «κάποιος να μου εξηγήσει ποια είναι τα κέρδη της Τουρκίας από αυτή την εξωτερική της πολιτική…». Ο αρθρογράφος παραλείπει να αναφερθεί στο Κυπριακό, όπου η Τουρκία όχι μόνο δεν ακολουθεί πολιτική «μηδενικών προβλημάτων» αλλ’ απαιτεί συνέχιση της κατοχής του βορείου τμήματος και έλεγχο των ελεύθερων περιοχών.

Η Τουρκία ακολουθεί μια εξωτερική πολιτική που ήδη εμφανίζει σε πολλά σημεία σημαντικές αδυναμίες. Ιδιαίτερα μετά τη σοβαρότατη κρίση στις σχέσεις της με το Ισραήλ και την εμφανή υποστήριξη καθεστώτων και τρομοκρατικών οργανώσεων, που συγκρούονται με τις δημοκρατικές αρχές της Δύσης, η Τουρκία προκαλεί ευθέως τις ΗΠΑ και την ΕΕ, όπως ανησυχεί τη Ρωσία και πολλές αραβικές χώρες, που ποτέ δεν είδαν με καλό μάτι τις νεο-ιμπεριαλιστικές και νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες της. Οι τουρκικές αδυναμίες είναι σημαντικές και πολύτιμες ευκαιρίες για την Ελλάδα και την Κύπρο. Το αμφίδρομο άνοιγμα μεταξύ Ελλάδας - Κύπρου και Ισραήλ είναι μια σημαντική εξέλιξη. Από την άλλη, η συμμετοχή της Ελλάδας και της Κύπρου στην ΕΕ, όπου η Τουρκία επιμένει να ενταχθεί, είναι εξίσου ύψιστης σημασίας χαρτί στη διπλωματική και πολιτική σκακιέρα. Η Κύπρος κείται σε μια σημαντική, γεωπολιτικά, περιοχή. Η θέση της είναι πολύτιμη για όλους όσοι επιδιώκουν να παίξουν παιγνίδια στην περιοχή μας ή εποφθαλμιούν να διαδραματίσουν ρόλους. Όπως σημαντική είναι η θέση της Ελλάδας στους γεωπολιτικούς και στρατηγικούς άξονες από βορρά προς νότο και από δυσμάς προς ανατολάς.

Αθήνα και Λευκωσία καλούνται να κατανοήσουν ότι κυοφορούνται σημαντικές εξελίξεις στην περιοχή μας, ιδιαίτερα μετά την αμερικανική αποχώρηση από το Ιράκ, την αναζήτηση, ξανά, λύσης στο Μεσανατολικό, το ρόλο που το Ιράν φιλοδοξεί να παίξει στην περιοχή και οι αντιστάσεις, οι αντιδράσεις και οι ανησυχίες συντηρητικών αραβικών καθεστώτων. Πέραν των γεωπολιτικών είναι και τα συμφέροντα που άπτονται ενεργειακών, υδάτινων, δημογραφικών, ακόμα και θρησκευτικών παραμέτρων. Η Τουρκία προσπαθεί να κάνει τον παίχτη και μάλλον σπάζει τα μούτρα της. Τώρα είναι η μοναδική ώρα που Αθήνα και Λευκωσία -συντονισμένα, μεθοδικά και αξιόπιστα- πρέπει να αναζωογονήσουν τον ελληνικό παράγοντα στην περιοχή, επαναφέροντας την παρουσία της Ελλάδας μέχρι τις παρυφές της Αν. Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Παπανδρέου - Χριστόφιας έχουν τα κότσια να ξεπεράσουν πολιτικές και ιδεολογικές αγκυλώσεις και να δουν το μεγάλο και ανοικτό ορίζοντα;