Αβεβαιότητα στην Τουρκία λόγω της ασθένειας Erdogan

Του Κώστα Ράπτη

Την ώρα που η Τουρκία επιδίδεται σε έναν ολομέτωπο «πόλεμο δημοσίων σχέσεων» με τη Γαλλία λόγω του νομοσχεδίου για την ποινικοποίηση της αμφισβήτησης της Αρμενικής Γενοκτονίας, το οποίο συζητείται σήμερα Πέμπτη στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση, η αβεβαιότητα στην τουρκική πολιτική σκηνή διαρκώς εντείνεται.

Λίγους μόλις μήνες μετά τις βουλευτικές εκλογές στις οποίες το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης κατέκτησε μία στις δύο ψήφους, η κατάσταση της υγείας του πρωθυπουργού Erdogan αποσταθεροποιεί τις βεβαιότητες της πολιτικής ζωής στη γειτονική χώρα.

Ο «σοβιετικός» τρόπος με τον οποίο χειρίσθηκε το θέμα το πρωθυπουργικό περιβάλλον δεν βοήθησε βέβαια τα πράγματα: η λαπαροσκοπική επέμβαση στην οποία υποβλήθηκε αιφνιδιαστικά ο Erdogan στις 26 Νοεμβρίου, η απουσία του από το πολιτικό προσκήνιο για τρεις εβδομάδες, η επιστροφή του από την Κωνσταντινούπολη στην Άγκυρα εν μέσω αόριστων διαβεβαιώσεων του ιδίου ότι «είναι καλά και θα γίνει καλύτερα», οι πληροφορίες ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός πάσχει από καρκίνο του σιγμοειδούς, οι τριβές στο κυβερνών κόμμα που φαντάζουν ως έναρξη αγώνα διαδοχής – είναι στοιχεία που τροφοδοτούν τη σεναριολογία και πολλαπλασιάζουν τα ερωτήματα για την «επόμενη μέρα» (είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τις ημέρες της απουσίας του Erdogan ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Abdullah Gul ανέπεμψε νομοσχέδιο το οποίο προέβλεπε μείωση των ποινών για το σκάνδαλο των στημένων αγώνων που συγκλονίζει το τουρκικό ποδόσφαιρο, ωστόσο με παρέμβαση του πρωθυπουργού η κοινοβουλευτική πλειοψηφία επανέφερε το νομοθέτημα).

Για τις ΗΠΑ και τον Barack Obama προσωπικά, ο οποίος, στο «φόντο» της Αραβικής Άνοιξης, έχει διαμορφώσει μια θερμή «σχέση εργασίας» με τον Erdogan (με 14 τηλεφωνικές επικοινωνίες των δύο ηγετών εντός του 2011) η ανησυχία είναι μεγάλη. Το γεγονός ότι ο πρώτος ξένος επίσημος που επισκέφθηκε στις αρχές του μήνα τον οικουρούντα Erdogan ήταν ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Joe Biden (για να ακολουθήσει ο Εμίρης του Κατάρ) είναι χαρακτηριστικό.

Ο Erdogan έχει προ πολλού καταστήσει σαφή την πρόθεσή του να αποχωρήσει από την πρωθυπουργία με την ολοκλήρωση της τρέχουσας (τρίτης κατά σειρά) θητείας του το 2015 – πιθανότατα για να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Ωστόσο, τυχόν αποχώρησή του πριν από αυτό το χρονικό όριο περιπλέκει τα ζητήματα. Άλλωστε και η προοπτική εγκατάστασής του στο Προεδρικό Μέγαρο της Τσάνκαγια περιβάλλεται από ανοικτά ερωτήματα, λόγω της υφιστάμενης διχογνωμίας για το πότε ακριβώς λήγει η θητεία του Gul.

Η τελευταία συνταγματική αναθεώρηση περιόρισε την προεδρική θητεία από τα πέντε στα επτά έτη και θέσπισε την εκλογή του ανώτατου άρχοντα απευθείας από το εκλογικό σώμα (αντί της Εθνοσυνέλευσης). Η αντιπολίτευση, πάντοτε πρόθυμη να φέρει εμπόδια στους σχεδιασμούς του Erdogan, υποστηρίζει ότι οι ρυθμίσεις αυτές περιλαμβάνουν αναδρομικά και τον Gul, ο οποίος θα όφειλε σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία να αποχωρήσει το 2012 αντί του 2014. Όμως ο Τούρκος πρωθυπουργός παρενέβη προσωπικά, υποστηρίζοντας ότι η προεδρική εκλογή οφείλει να διεξαχθεί στο τέλος της επταετίας.

Και «μετά τον Erdogan τί;» στο κυβερνών κόμμα; Μία εκδοχή προκρίνει το «ρώσικο σενάριο», ήτοι την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Gul (αν αυτός δεν εκπληρώσει τις φιλοδοξίες του για κάποιο διεθνές αξίωμα όπως του Γ.Γ. του ΟΗΕ), ως του μόνου ικανού να οδηγήσει το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ενωμένο στις κάλπες. Ο Gul φέρεται να χαίρει της εύνοιας του ισχυρού δικτύου του εγκατεστημένου στις ΗΠΑ ιεροκήρυκα Fetullah Gulen, που προσάπτει στον Erdogan ότι υπήρξε υπέρ του δέοντος ελαστικός απέναντι στο στρατιωτικό κατεστημένο, και αντιθέτως υπερβολικά αυστηρός έναντι του Ισραήλ.

Άλλα σενάρια θέλουν ως επόμενο ηγέτη έναν εκ των Bulent Arinc (συνιδρυτή του κόμματος και αντιπροέδρου της κυβέρνησης) και Ahmet Davutoglu. Ο ίδιος ο Erdoagan φέρεται να ευνοεί τον νέο και δυναμικό υπουργό Μεταφορών Binali Yildirim ενώ μία άλλη ισχυρή υποψηφιότητα από την νεώτερη γενιά είναι ο «τσάρος της Οικονομίας» Ali Babacan.

capital.gr