ΝΕΑ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΔΙΚΑΙΟΥ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

 

του Θεόδωρου Καρυώτη
Στις 14 Μαρτίου 2012 το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας, που εδρεύει στο Αμβούργο της Γερμανίας, πήρε μια σημαντική απόφαση που αφορούσε την διένεξη του Μπανγκλαντές με το Μυανμάρ (πρώην Βούρμα) στον κόλπο της Βεγγάλης.
 

Τα δυο αυτά κράτη έχουν υπογράψει και επικυρώσει τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας Η απόφαση αφορούσε την οριοθέτηση των χωρικών υδάτων, της υφαλοκρηπίδας, της υφαλοκρηπίδας πέραν των 200 ν.μ. και της ΑΟΖ. Είναι η πρώτη φορά που το Δικαστήριο, που δημιουργήθηκε με τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας το 1982,ασχολείται με την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Τα πρώτα 16 χρόνια της ύπαρξής του ασχολείτο κυρίως με θέματα αλιείας και της άμεσης απελευθέρωσης πλοίων.
 

 Μέχρι σήμερα τα κράτη που είχαν διαφορές που αφορούσαν τα θαλάσσια σύνορά τους χρησιμοποιούσαν το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ή ένα διαιτητικό δικαστήριο. Είναι επίσης η πρώτη φορά που ένα δικαστήριο ασχολείται ταυτόχρονα με τα θέματα χωρικών υδάτων, του εσωτερικού και εξωτερικού ορίου της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.
 

 Το Δικαστήριο, κατ’ αρχάς αποφάσισε ότι έχει δικαιοδοσία σε όλα τα θέματα. Το Μπανγκλαντές υποστήριζε ότι η διαφορά πρέπει να επιλυθεί βάσει της αρχή της ευθυδικίας (equity) και το Μυανμάρ βάσει της αρχής της μέσης γραμμής (equidistance). Το Δικαστήριο ακολούθησε, στις περισσότερες περιπτώσεις τη θέση του Μπανγκλαντές.

 

 Η πιο σημαντική, κατά τον γράφοντα, απόφασή του αφορά την οριοθέτηση των χωρικών υδάτων και ιδιαίτερα αυτή των νησιών. Το Μυανμάρ υποστήριζε ότι η νήσος St Martin του Μπανγκλαντές, επειδή βρίσκεται κοντά στα δικά της παράλια, δεν δικαιούται χωρικά ύδατα 12 ν.μ., όπως ορίζει το Άρθρο 15 της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά μόνο 6 ν.μ. Το Μυανμάρ ζήτησε από το Δικαστήριο το St Martin να ανήκει στη κατηγορία των «ειδικών περιστάσεων» και δεν έπρεπε να έχει «πλήρη επήρεια» μια και αυτό θα οδηγούσε σε παραμόρφωση της γενικής διαμόρφωσης των ακτών των δυο κρατών.

 

 Αντίθετα το Μπανγκλαντές υποστήριξε ότι στο νησί St Martin έπρεπε να δοθεί «πλήρη επήρεια» γιατί έτσι έχει απαιτήσει το Διεθνές Δίκαιο σε προηγούμενες περιπτώσεις. Σε καμία προηγούμενη απόφαση διεθνών αποφάσεων κατοικήσιμα νησιά έχουν λάβει χωρικά ύδατα λιγότερο των 12 ν.μ. Τα μόνα νησιά που έχουν λάβει λιγότερο από 12 ν.μ. ήταν μη κατοικήσιμα ή άγονα (barren). Το Μπανγκλαντές επίσης τόνισε ότι το St Martin έχει μια έκταση 8 τετρ. χλμ., διαθέτει μια ναυτική βάση και έχει περίπου 7.000 κατοίκους.  
 

Το Δικαστήριο απέρριψε τη θέση του Μυανμάρ και υποστήριξε τη θέση του Μπανγκλαντές δίνοντας «πλήρη επήρεια» στο St Martin και έτσι του έδωσε χωρικά ύδατα 12 ν.μ.! Δήλωσε επίσης ότι το γεγονός ότι το St Martin βρίσκεται κοντά στις ακτές του Μυανμάρ δεν σημαίνει ότι δεν δικαιούται να έχει χωρικά ύδατα 12 ν.μ.
 

 Μετά αποφάσισε ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί η αρχή της ευθυδικίας/ειδικών περιστάσεων στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, για να υπάρξει μια πιο δίκαιη κατανομή αυτών των δυο θαλάσσιων ζωνών. Έτσι το Μυανμάρ έχασε ένα μέρος αυτής της θαλάσσιας ζώνης μια και το Μπανγκλαντές αύξησε την ΑΟΖ του από 107.000 τετρ. χλμ. σε 111.000 τετρ. χλμ.
 

 Τέλος, για πρώτη φορά διεθνές δικαστήριο ασχολήθηκε με τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας ενός κράτους σε περίπτωση που αυτό δικαιούται υφαλοκρηπίδας πέραν των 200 ν.μ. Το Δικαστήριο του Αμβούργου έδωσε εξωτερικά όρια υφαλοκρηπίδας και στα δύο κράτη προεκτείνοντας την εξωτερική υφαλοκρηπίδα τους πέραν των 200 ν.μ. αλλά χωρίς να ορίσει το τέλος της μια και εκεί θα πρέπει να οριοθετηθεί και η υφαλοκρηπίδα της Ινδίας που δεν ήταν ένα συμβαλλόμενο μέρος αυτής της διαφοράς. Το μέρος αυτό της απόφασης δεν αφορά καθόλου τη Μεσόγειο γιατί κανένα κράτος της Μεσογείου δεν διαθέτει εξωτερική υφαλοκρηπίδα.
 

 Η απόφαση αυτή του Διεθνούς Δικαστηρίου του Δίκαιου της Θάλασσας πρέπει να εξεταστεί από το Υπουργείο Εξωτερικών γιατί δίνει κάποια πλεονεκτήματα στην  Ελλάδα στη διαφορά της με την Τουρκία. Συγκεκριμένα, η απόφαση να δώσει χωρικά ύδατα 12 ν.μ. σένα νησί που βρίσκεται απέναντι την ακτή ενός άλλου κράτους ενισχύει τη θέση της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας στο Αιγαίο Πέλαγος. Από την άλλη πλευρά, η έμφαση στην έννοια της ευθυδικίας/ειδικών περιστάσεων αδυνατίζει τη θέση μας για το σύμπλεγμα του Καστελόριζου.

ινφογνωμων