Το φυσικό αέριο αλλάζει τα γεωοικονομικά και γεωπολιτικά δεδομένα

Του Σταυρου Λυγερου

Οι γεωτρήσεις στην ΑΟΖ του Ισραήλ και της Κύπρου επιβεβαίωσαν ότι στον βυθό της Ανατολικής Μεσογείου υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Ο αρμόδιος για ενεργειακά θέματα της Κυπριακής Δημοκρατίας Σόλων Κασίνης εκτιμά ότι στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν κοιτάσματα περίπου 350 τρισ. κυβικών ποδιών, εκ των οποίων τα 80-100 στην κυπριακή ΑΟΖ. Η εκτίμησή του μένει να αποδειχθεί, αλλά έχει σημασία ότι η εκτίμησή του για το «οικόπεδο 12» επιβεβαιώθηκε.


Η προσδοκία ενός τέτοιου ενεργειακού πλούτου αλλάζει όχι μόνο τη γεωοικονομία, αλλά και τη γεωπολιτική της περιοχής. Οι μεγάλοι παίκτες την βλέπουν με άλλο μάτι. Εδώ και χρόνια, οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο οδηγεί και σε πολιτική εξάρτηση. Τώρα, η Ευρώπη έχει ενεργειακές πηγές στην αυλή της.

Οι Δυτικοί προτιμούν τα ενεργειακά κοιτάσματα να ελέγχονται από την αδύναμη Κυπριακή Δημοκρατία, που είναι χώρα-μέλος της Ε. Ε., παρά από τη δύσκολη και αυτόνομη Τουρκία. Το ίδιο προτιμάει και η Μόσχα, η οποία διατηρεί δεσμούς με τη Λευκωσία και προσδοκά βασίμως ότι ρωσικές εταιρείες θα εξασφαλίσουν μερίδιο του κυπριακού ενεργειακού πλούτου.

Στην ίδια γραμμή κινείται και το Ισραήλ. Η ρήξη με τη νεοοθωμανική Τουρκία και η πολιτική αλλαγή στην Αίγυπτο υποχρέωσαν το Ισραήλ να επανεκτιμήσει την αξία που έχει η ελεύθερη Κύπρος και η Ελλάδα ως ασφαλής δίοδος προς τη Δύση. Εκτός του γεωπολιτικού, οι Ισραηλινοί έχουν και γεωοικονομικό κίνητρο. Ηδη, διαπραγματεύονται με τη Λευκωσία για την κατασκευή μονάδας υγροποίησης του φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα και των δύο χωρών, ώστε να καταστεί δυνατή η διοχέτευσή του στη διεθνή αγορά.

Είναι η σύγκλιση όλων αυτών των συμφερόντων που απέτρεψε την προσπάθεια της Τουρκίας να εμποδίσει τη γεώτρηση. Η Αγκυρα έχασε την πρώτη μάχη, αλλά δεν έχει εγκαταλείψει το γήπεδο. Επειδή δεν έχει κανένα δικαίωμα νοτίως της Κύπρου, γι’ αυτό και διεκδικεί μερίδιο στο όνομα των Τουρκοκυπρίων. Ισχυρίζεται ότι οι Τουρκοκύπριοι έχουν δικαιώματα σε ολόκληρη την Κύπρο και κατ’ επέκταση και στα κοιτάσματα του «οικοπέδου 12».
Σε αντίθεση με τη διεθνή κοινότητα που αναγνωρίζει ένα κράτος στην Κύπρο, η Αγκυρα και οι Τουρκοκύπριοι ισχυρίζονται ότι μετά την ανακήρυξη της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου» (1983), στην Κύπρο υπάρχουν δύο κράτη. Συνέπεια αυτού είναι οι Τουρκοκύπριοι να διεκδικούν δικαιώματα στη βόρεια Κύπρο και στην ΑΟΖ που γεωγραφικά της αντιστοιχεί. Δεν έχουν, όμως, κανένα δικαίωμα στην ελεύθερη Κύπρο και κατ’ επέκταση στην ΑΟΖ που της αντιστοιχεί.
Οι Τούρκοι παίζουν σε δύο ταμπλό. Αναλόγως με το τι κάθε φορά τους βολεύει, άλλοτε επικαλούνται την επίσημη θέση τους για ύπαρξη δύο κρατών κι άλλοτε τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου περί κοινού κράτους, τις οποίες κατέλυσαν με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους. Παίζουν αυτό το παιχνίδι, επειδή η Λευκωσία και η Αθήνα αποφεύγουν να καταγγείλουν την αντίφαση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Οι Τουρκοκύπριοι θα επωφεληθούν από τον ενεργειακό πλούτο της Κυπριακής Δημοκρατίας μόνο εάν λυθεί το Κυπριακό κατά τρόπο που να προκύψει κοινό κράτος. Μέχρι τότε δεν έχουν κανένα δικαίωμα. Ο ενεργειακός πλούτος ανήκει στο νόμιμο κράτος και όχι σε κάθε πολίτη ξεχωριστά. Γι’ αυτό και είναι εγκληματικό λάθος οι δηλώσεις Χριστόφια ότι οι Τουρκοκύπριοι έχουν μέρισμα απ’ αυτό τον πλούτο.

Ο υπουργός Εξωτερικών του ψευδοκράτους είχε δηλώσει προ μηνών ότι εάν βρεθούν κοιτάσματα, οι Τουρκοκύπριοι θα πραγματοποιήσουν δική τους γεώτρηση στην ίδια περιοχή! Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Τούρκοι προσανατολίζονται να τρυπήσουν δυτικά της Πάφου εκεί που -με βάση την αρχή της μέσης γραμμής- εφάπτεται η ελληνική υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ με την κυπριακή. Είναι μάλλον απίθανο, όμως, διεθνής πετρελαϊκή εταιρεία να πραγματοποιήσει παράνομη γεώτρηση. Πρώτον, επειδή θα έχει νομικές συνέπειες και δεύτερον, επειδή οι γεωτρήσεις κοστίζουν ακριβά.

Το Ισραήλ επιδιώκει μία αναβαθμισμένη σχέση με τη Λευκωσία και την Αθήνα. Η Αθήνα έχει ανταποκριθεί, αλλά δεν έχει επεξεργασθεί μία νέα στρατηγική, που να ανταποκρίνεται στο νέο περιβάλλον και να συμπεριλαμβάνει τις σχέσεις με το Ισραήλ. Το σημαντικό είναι η Ελλάδα να ξαναδεί τον εαυτό της ως χώρα της Ανατολικής Μεσογείου. Η οικονομική κρίση δεν είναι λόγος η Ελλάδα να εγκαταλείψει ένα χώρο, που εκτός από γεωπολιτική έχει και τεράστια γεωοικονομική σημασία. Τα μεγάλα ενεργειακά κοιτάσματα, άλλωστε, φαίνεται να βρίσκονται κυρίως νοτίως και νοτιοανατολικώς της Κρήτης, σ’ ένα θαλάσσιο χώρο από τον οποίον η Τουρκία επιχειρεί να αποκλείσει την Ελλάδα.

Το δόγμα-υπεκφυγή «η Κύπρος είναι μακριά», που έχει εμποτίσει γενιές διπλωματών, όπως και η μονοδιάστατη αντίληψη για την εθνική ασφάλεια που συρρικνώνει το ελληνικό ενδιαφέρον αποκλειστικά στο Αιγαίο, βολεύουν την Αγκυρα. Της αφήνουν ελεύθερο το πεδίο στην Ανατολική Μεσόγειο. Η πυκνή αεροναυτική παρουσία των Τούρκων εκεί έχει σκοπό όχι μόνο τον έλεγχο, αλλά και την προβολή αβάσιμων διεκδικήσεων.

Καθημερινή