Τι θα γίνει εάν η Άγκυρα προχωρήσει σε έρευνες εντός της οικοπέδων που βρίσκονται στην ΑΟΖ της Κύπρου
Η αμυντική συμφωνία με το Ισραήλ συνιστά αποτροπή προς την τουρκική απειλή
Η Τουρκία απειλεί και την Κύπρο και το Ισραήλ ακόμη και με κρίση. Ρητορικά τουλάχιστον. Διότι στην πράξη, επί του παρόντος πολύ περισσότερο λεονταρίζει, αφού, εκτός των άλλων, έχει συνηθίσει να κερδίζει διά της σκιάς της ισχύος της. Όμως, αυτή τη φόρα, ο αντίπαλος δεν είναι μόνο η Κύπρος και η Ελλάδα, αλλά και το Ισραήλ. Συνεπώς, τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Ενδεχόμενη κρίση με το Ισραήλ πλήττει τα ίδια τα αμερικανικά συμφέροντα και το περιφερειακό και παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας, αναδεικνύοντας έτσι τις ΗΠΑ ως τον κύριο αποτρεπτικό παράγοντα της κρίσης.
Έρευνες της Άγκυρας
Οι Τούρκοι, προτού φτάσουν στα άκρα, εάν φτάσουν, θα προχωρήσουν σε δέσμη ενεργειών, όπως η διακοπή διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ, η περιπολία πολεμικών πλοίων και η έναρξη ερευνών στην παρουσία του τουρκικού στόλου, ακόμη και στις περιοχές οι οποίες ανήκουν στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, την οποία η Τουρκία θεωρεί ως δική της θαλάσσια περιοχή. Συνεπώς, εφόσον η Κύπρος δεν διαθέτει στρατό και η ΕΕ στόλο, και εφόσον η Ελλάς αδυνατεί, η επιλογή δεν είναι άλλη από τη συμμαχία με το Ισραήλ. Αυτό σημαίνει την υπογραφή ενός αμυντικού συμφώνου, που θα δίδει την ευκαιρία στο Ισραήλ να μπορεί να στηρίξει την Κύπρο, εφόσον θα έχει μαζί της ενεργειακή και αμυντική συνεργασία στρατηγικού χαρακτήρα, κοινών συμφερόντων. Η νομική στήριξη θα στηρίζεται στο άρθρο 51 της Χάρτας του ΟΗΕ για αυτοάμυνα.
Αποτροπή και αξιοπιστία
Η Τουρκία συμπεριφέρεται επιθετικά καθότι:
1. Διαπιστώνουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε αποσύνθεση, χωρίς αξιόπιστες ένοπλες δυνάμεις και χωρίς αποτροπή. Πολύ λίγο, δε, λαμβάνονται υπόψη οι δηλώσεις του Υπουργού Εθνικής Άμυνας Πάνου Μπεγλίτη, ότι η Αθήνα μπορεί να υπερασπιστεί εαυτήν, καθώς και την Κύπρο. Πώς θα την υπερασπιστεί, όταν δεν υπάρχει πλέον το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Και σε τέτοιες περιόδους είναι που κατανοεί κάποιος τη χρησιμότητά του και πόσο εγκληματική ήταν η εγκατάλειψή του. Διότι η Κύπρος χωρίς Δόγμα, αλλά και με τις Δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς να έχουν τα δικά τους τρομερά προβλήματα, η Άγκυρα θεωρεί ότι δικαίως μπορεί να λεονταρίζει.
Και ότι θα αναγκάσει την Κύπρο να σταματήσει τις έρευνες για την ύπαρξη και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη (ΑΟΖ). Όσο δε για την Ελλάδα, ουδέν σχόλιον... Ούτε καν που τολμά να καθορίσει τη δική της ΑΟΖ στην περιοχή του Καστελορίζου και να την ενώσει με εκείνην της Κύπρου. Η Άγκυρα έχει θέσει σιωπηρώς μια τέτοια ελληνική κίνηση ως πρακτική αιτίας πολέμου (casus belli). Και η Ελλάδα προσαρμόστηκε, επιβεβαιώνοντας ότι τελεί υπό καθεστώς «φινλανδοποίησης». Πώς λοιπόν η Άγκυρα να λάβει σήμερα σοβαρά υπόψη τις αποτρεπτικές τοποθετήσεις του κ. Μπεγλίτη; Εδώ δεν τις πιστεύουν οι Κύπριοι και οι Ελλαδίτες. Πώς να τις πιστέψει η Τουρκία;
2. Θωρεί ότι θα χάσει το παιγνίδι των πετρελαίων στην ανατολική Μεσόγειο. Ταυτοχρόνως, απειλείται το τουρκικό αυτονόητο: Ότι, δηλαδή, η περιοχή από τη Μαρμαρίδα ώς την Αλεξανδρέττα είναι τουρκική λίμνη. Και το γεγονός αυτό στηρίχθηκε επί της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής, που άρχισε το 1973 με την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο, την εισβολή στην Κύπρο και την ακύρωση του Δόγματος. Ενισχύθηκε, δε, με την ενεργειακή τουρκική πολιτική και τον αγωγό Μπακού-Τσεϊχάν. Η είσοδος της Κύπρου και του Ισραήλ στο χώρο του φυσικού αερίου και του πετρελαίου αλλάζει το γεωπολιτικό σκηνικό. Και απειλεί να ανατρέψει την εμπεδωμένη αναθεωρητική τουρκική πολιτική στην ανατολή Μεσόγειο, την οποία η Τουρκία συνέδεε με την ανάδειξή της ως περιφερειακής δύναμης. Η έξοδος του τουρκικού στόλου θέλει να στείλει το μήνυμα ότι η Τουρκία είναι εδώ. Μπορεί όμως να φτάσει στα άκρα;
Η αποτροπή των ΗΠΑ
ΥΠΟ αυτές τις συνθήκες, ούτε η Κύπρος ούτε η Ελλάδα λαμβάνονται υπόψη. Απλώς, στην περίπτωση της Κύπρου, η Τουρκία ενδέχεται να έχει πολύ μεγαλύτερο κόστος απ' ό,τι όφελος, εάν τελικά κτυπήσει την εξέδρα της «Νoble Energy», εταιρείας αμερικανικών συμφερόντων. Η Άγκυρα προσδοκά ότι με τις απειλές και μόνο θα επιτύχει ό,τι επιτύγχανε ώς τώρα. Όμως, με τις υφιστάμενες συνθήκες, η κατάσταση είναι διαφορετική. Γιατί; Διότι:
1. Το Ισραήλ είναι περιφερειακή δύναμη και η πλέον αξιόπιστη σύμμαχος των ΗΠΑ. Στη συμμαχική «ιεραρχία» κατατάσσεται πάνω από την Τουρκία.
2. Η ΕΕ, με τις τελευταίες κινήσεις της, δείχνει ότι δεν αποδέχεται την τουρκική συμπεριφορά.
Υπάρχουν δυο επί τούτου υποδείξεις. Η πρώτη αφορά στην ανακοίνωση του Επιτρόπου Αρμόδιου για θέματα Διεύρυνσης Στέφαν Φούλε, ο οποίος καλεί την Τουρκία να τερματίσει τις απειλές της, προσθέτοντας ότι τα προβλήματα πρέπει να επιλύονται ειρηνικά στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και δη εκείνου της Θάλασσας. Η δεύτερη προήλθε από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Βίλφριντ Μαρτένς, ο οποίος ρητώς τονίζει ότι η στάση της Τουρκίας δεν συνάδει με εκείνην υποψήφιου για ένταξη κράτους, καθώς και ότι, όταν απειλείται η ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου, είναι ως να απειλείται η ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.
Αληθές είναι ότι ουδόλως θα πρέπει να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι η ΕΕ θα στείλει το στόλο της για να υποστηρίξει είτε την Κύπρο είτε την Ελλάδα. Πόσω μάλλον το Ισραήλ. Εάν ήταν έτσι, θα επενέβαινε και τη νύχτα των Ιμίων. Βεβαίως, μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι τότε δεν υπήρχε ο θεσμός της Βαρόνης Άστον (επικεφαλής της Κοινής Άμυνας και Εξωτερικής Πολιτικής), με τη μορφή που υπάρχει σήμερα. Όμως, από την άλλη, η ΕΕ δεν εμπλέκεται σε πολεμικές επιχειρήσεις, δεν έχει δικό της στόλο και συνήθως εκστρατεύει στην πρακτική των «civilian missions». Τα λοιπά ανήκουν κυρίως στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ.
Χαοτική κατάσταση, ακαριαίο κτύπημα...
ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ δεν είναι μόνο εάν θα φτάσει η Τουρκία στα άκρα, αλλά ποιοι παράγοντες μπορούν να την αποτρέψουν, εφόσον αδυνατούν Κύπρος και Ελλάδα. Ο ένας παράγοντας είναι η δημιουργία μιας μεγάλης κοινωνίας συμφερόντων στο χώρο των πετρελαίων με την εμπλοκή και άλλων εταιρειών, πέραν της «Noble Energy». Δηλαδή, εταιρειών με ρωσικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα. Βεβαίως, για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να αρχίσει ο δεύτερος κύκλος των προσφορών, που προφανώς παραμένει παγωμένος λόγω δεσμεύσεων του Προέδρου Χριστόφια, τις οποίες ανέλαβε στις συνομιλίες.
Ο άλλος παράγοντας είναι οι ΗΠΑ. Μια σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας - Ισραήλ θα είναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί στην περιοχή και παγκοσμίως στην παρούσα φάση, με τη δημιουργία μιας χαοτικής κατάστασης στην περιοχή. Βεβαίως, πολύ περισσότερο υπάρχει ο κίνδυνος ενός τοπικού επεισοδίου, παρά μιας γενικευμένης σύρραξης. Εξαρτάται πόσο θα κλιμακωθούν τις επόμενες ημέρες η στρατιωτικές ναυτικές κινήσεις και πόσο αμφότερες οι πλευρές θα μπορούν διπλωματικά και στρατιωτικά να αποκλιμακωθούν ή κατά πόσο θα παγιδευτούν.
Το Ισραήλ επιδεικνύει ψυχραιμία επί του παρόντος και δεν έχει κανένα λόγο, όπως και η Κύπρος να ακολουθήσουν το κλίμα έντασης που πυροδοτεί η Άγκυρα. Στην παρούσα φάση, η κύρια αποτρεπτική δύναμη της κρίσης είναι οι ΗΠΑ, χωρίς βεβαίως να πιστεύει κάποιος ότι ως υπερδύναμη που είναι, θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον Θεό στη γη, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι διόλου απίθανο σε τέτοιες κρίσεις να ξεφύγει του ελέγχου η κατάσταση. Πάντως, σε μια τέτοια περίπτωση, η πολεμική πρακτική του Ισραήλ, όπως αυτή προκύπτει από την ιστορία, είναι πολύ πιθανό να εκδηλωθεί με ένα κτύπημα σοκ εντός της Τουρκίας!
Εάν τα καταφέρει... Διότι, η Τουρκία είναι υπολογίσιμος αντίπαλος. Υπάρχει ακόμη ένας λόγος αποτρεπτικός της κρίσης. Η Τουρκία δεν θα θυσιάσει την υφιστάμενη οικονομική της ανάπτυξη για να εμπλακεί σε περιπέτειες, εκτός και αν προσδοκά ότι το μακροπρόθεσμο όφελος θα είναι μεγαλύτερο του κόστους. Ή εκτός αν η Τουρκία πέσει τελικά θύμα της αλαζονείας του Ερντογάν...
Εκφοβισμοί και γεωπολιτικές αλλαγές
Η ΑΓΚΥΡΑ με τις απειλές της αφενός επιδιώκει να εκφοβίσει τη «Noble Energy» και να ματαιώσει την έναρξη των γεωτρήσεων. Ως εκ τούτου, η γεώτρηση θα μπορεί να εμφανιστεί ως θυσία στο βωμό της αποφυγής της κρίσης. Ακόμη και αν δεν ματαιωθεί η γεώτρηση την 1η Οκτωβρίου, η Τουρκία θα επιδιώξει τη δημιουργία κλίματος εκφοβισμού για να αποτρέψει τη συμμετοχή νέων εταιρειών ή ακόμη και τη συνέχιση της συνεργασίας με τη «Noble Energy». Βεβαίως, το πρόβλημα για την Άγκυρα δεν είναι μόνο η γεώτρηση της Κύπρου, αλλά η εμπλοκή του Ισραήλ στο παιχνίδι του φυσικού αερίου.
Συνεπώς, η ματαίωση της γεώτρησης ή και η περαιτέρω συνεργασία της «Noble Energy» με την Κυπριακή Δημοκρατία, και η αποτροπή της υπογραφής ενεργειακής και στρατηγικής συμφωνίας της Κύπρου με το Ισραήλ, θα είναι κέρδος για την Τουρκία η οποία, τουλάχιστον, δεν θα δει την αλλαγή του γεωπολιτικού σκηνικού, την έναρξη ακόμη και αυτού του ξηλώματος της αναθεωρητικής της πολιτικής, ενώ ταυτοχρόνως θα παραμείνει στο παιχνίδι ανάδειξής της ως περιφερειακής δύναμης. Υπάρχει, όμως, και ο κίνδυνος για την Τουρκία να παγιδευτεί σε απειλές και επιλογές τις οποίες, λόγω συγκυριών, δεν θα καταφέρει να υλοποιήσει.
ΓΙΑΝΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ
Δρ Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου